2024 жылдың қаңтарында Freedom Finance Global зерттеу мәліметтері бойынша Қазақстандағы тұтынушылық сенім индексі (CCI) бір жарым пунктке төмендеді.
Индекс екінші ай қатарынан төмендеп, бұл жолы 103,2 пунктке дейін азайды. Дегенмен бұл 2023 жылғы қаңтардағы нәтижеден 3,4 пунктке жоғары.
Қаңтар айында қазақстандықтардың 31,6% өздерінің материалдық жағдайы бір жылда жақсарды деп есептеді. Аймақтық тұрғыдан батыс облыстары көшбасшы болып келеді. Бұл жолы Атырау облысының біріншілігін Маңғыстау облысы иеленді, онда оң жауаптардың үлесі 32%-ға, ал жағымсыз жауаптардың үлесі 14%-ға жетті. Екінші сатыда Қызылорда облысы орналасты, мұнда бұл арақатынас 30-ға 15%-ды құрады. Одан әрі тізімнен Атырау және Ақтөбе облыстары орын алды. Ең нашар көрсеткіштер Қостанай облысында тіркелді: онда оң жауаптардың үлесі 22%-ға дейін төмендеді.
Қазақстандықтардың материалдық жағдайы бір жыл ішінде жақсарады деп есептей бастағандар: желтоқсандағы 53%-ға қарсы 51,6% құрады. Сондай-ақ, теріс жауаптардың үлесі 8%-дан 9%-ға дейін аздап өсті. Қазақстандық жастар бұл жерде де барынша оптимизм танытып отыр. 29 жасқа толмаған респонденттердің үштен екісі жеке материалдық жағдайының жақсаруын күтуде. Аға буынның оптимистер үлесі 35%-ды ғана құрады. Дегенмен, динамикада жастардың ең көп айлық төмендеуі байқалады: аға буындағы 1%-ға қарсы 4%.
Қазақстандықтардың инфляциялық сезімдері осы көрсеткішті бақылаудың барлық 13 айында рекордтық төмен көрсеткішке дейін төмендеді. 45,4% тұрғын (желтоқсанда 48%) қаңтар айының ішінде бағаның күшті өсуін байқады. Инфляциялық күтулер де рекордтық төмен көрсеткішке дейін төмендеді. Әсіресе, бір айдың көкжиегінде бағаның күшті өсуі күтілуде. Бағаның елеулі өсуін күтетін адамдардың үлесі 20,1%-дан 15,9%-ға дейін төмендеді, бұл зерттеудің барлық уақытындағы ең төмен мән болып табылады. Дәл сол көрсеткіш келесі 12 айдың көкжиегінде 21,4%-дан 19,6%-ға дейін төмендеді. Бұл көрсеткіш 2023 жылғы наурызда тіркелген ең төменгі көрсеткіштің қайталануы болып табылады.
Қазақстандықтардың жекелеген тауарлары мен қызметтерінің ішінде ең алдымен ет пен құс, сүт және сүт өнімдері, сондай-ақ нан және нан-тоқаш өнімдері бағасының өсуі алаңдатады. Жалпы алғанда, тамақ өнімдерінің 5-і өзгеріссіз қалып отыр, оның ішінде көкөністер, жемістер мен жұмыртқа бар. Қаңтар айында қазақстандықтардың 28-ден 42%-ға дейін жоғарыда аталған өнімдер бағасының күшті өскенін байқады.
Қаңтар айында қазақстандықтардың девальвациялық болжамдары төмендеуді жалғастырды және 2023 жылдың маусымынан бастап ең төмен болып шықты. Қаңтар айында теңге 1,5%-ға нығайып, қатарынан төртінші ай осында деңгейде болды. Осылайша, бұл динамика халықтың девальвациялық күтулерін төмендету факторына айналуы мүмкін. Қазақстандықтардың 47,6% теңгенің долларға шаққандағы әлсіреуін (желтоқсанда – 51,8%) бір жылдан кейін, ал 27,1% (желтоқсанда – 30,8%) бір айдан кейін күтеді.
Несиелік сенім индексі 1,6 пунктке төмендеп, тұрақты ауқымда қалып отыр. Аталған индекс соңғы жеті айда орташа есеппен 36 пунктті құрады, бұл 2023 жылдың бірінші жартыжылдығына қарағанда айтарлықтай жоғары (31,1 пункт). Бұл көрсеткіштер экономикалық перспективалардың күтулері бойынша пікіртерім нәтижелерінің динамикасын қайталайды. Қазір несие алу үшін жақсы уақыт деп санайтын қазақстандықтардың үлесі 14,1%-дан 13,2%-ға дейін төмендеді. Бұл ретте депозиттік сенім деңгейі 34,4%-дан 35,8%-ға дейін шамалы өсті. Қазақстандықтардың дәл осы саны ағымдағы жағдайда банк депозиттерін мақұлдайды, бұл 2023 жылдың шілдесінен бастап ең үлкен мәнге ие болды.
Қаңтар айында тыныштық деңгейі біршама төмендеді. Қазақстан тұрғындарының 55,5%-ы қазір алаңдатарлық уақыттан гөрі тыныш уақыт екенін айтады. Дегенмен, бұл көрсеткіш 2023 жылғы қыркүйекке қарағанда 1,3 к.п жоғары. Жұмыссыздықтың өсуі бойынша бір жыл ішіндегі күтулер аздап төмендеді. Егер желтоқсанда тұрғындардың 16,4% оның өсімін күтсе, қаңтар айында мұндай көрсеткіш 2 пайызға азайды.
Данияр Оразбаев, Freedom Finance Global сарапшысы:
«2024 жылдың бірінші айында Орталық Азия елдеріне деген тұтынушылық сенім тұтастай алғанда желтоқсанда аздап төмендегеннен кейін қалпына келді. Дегенмен, бұл мәселеде CCI аздап төмендеген Қазақстан ерекшеленеді. Дей тұра, индекс 100 пункттегі бейтарап шекарадан жоғары, ал 2023 жылғы қаңтармен салыстырғанда тұрғындар көбірек оптимизм танытуда. Екінші жағынан, көршілес Қырғызстан мен Өзбекстанда тұтынушылық сенім индексі жаңа рекордтарға жетті, ал Тәжікстанда ол қарастырылып отырған барлық елдер ішінен ең жоғары деңгейде қалып отыр. Кейбір мемлекеттерде жаңа минимумдарға қол жеткізілді. Осының негізінде Орталық Азиядағы бағаның өсуіне алаңдаушылық айтарлықтай деңгейде артқа қадам жасады деген қорытынды жасауға болады. Осының барлығы аймақтағы инфляцияның төмендеуімен расталады. Дегенмен инфляция жеңуді сөз ету әлі ерте, өйткені жекелеген елдерде бағалары халықты алаңдататын азық-түлік санаттарын көруге болады. Оның үстіне, барлық дерлік елдерде адамдар бірінші кезекте азық-түлік бағасының өсуіне алаңдайды, оларды тұрақтандыруға бизнес пен мемлекет тарапынан барлық мүдделі тараптар шоғырлануы тиіс».
Тұтынушылық сенімділікті зерттеу 2023 жылдың шілдесінен бастап Орталық Азияның төрт елінде бір уақытта жүргізіледі. Қазақстан мен Өзбекстанда сарапшылар халық санына шамалас ай сайын 3600, Қырғызстанда 1600 және Тәжікстанда 1200 сауалнамадан жинайды. Бұл ретте елімізде зерттеу қатарынан 13 ай жүргізіліп келеді.
Discussion about this post