Бүгінгі таңда әлеуметтік желілерде фейк ақпарат пен спамның таралуы жиіледі, деп хабарлайды Qazaqpress.
Қазан айынан бері What’s App мессенджерінде ақшалай ұтыс туралы «Kazspot» АО Қазақ поштасы, «Air Astana» әуекомпаниясының атынан спам пайда болды. Адамдар спам сілтемесін What’s App мессенджерінде жаппай тарата бастады.
What’s App messenger желісіндегі спам таралымы
«Air Astana» әуекомпаниясының доменін қолданған спамдық сайт
«Kazspot» АО Қазақ поштасының доменін қолданған спамдық сайт
Еске сала кетелік, 2020 жылы дүниежүзіндегі эпидемиологиялық ахуалға байланысты карантин жарияланып, адамдар тұрақты жұмыс пен табыс көзінен айырылған болатын. Сол жылы Youtube бейне-холдингінің бас бетінде (ұсынуға тұрарлық/рекомендуемые) «Жеке ақпараттардың таралуына байланысты интернет қолданушылардың моральдық шығыны өтеледі» деген фейк ақпарат тараған еді. Ал желі қолданушылары оны жаппай тарата бастады.
Бұл ретте ҚР «Әкімшілік құқықбұзушылық туралы» Кодексінде жалған ақпарат таратылғаны үшін қылмыс ауырлығына қарай кем дегенде 150 000 – 500 000 тг. дейін, 1 000 000 – 2,5 000 000 тг. дейін айыппұл төленеді. Ал құқықбұзушылық қайталанатын болса жеке тұлғалар мен коммерциялық ұйымдарға қылмыс ауырлығына қарай 1,5 000 000 тг. – 2 000 000 тг. дейін, 5 000 000 тг. – 7,2 000 000 тг. дейін айыппұл салынатынын ескертейік.
Қазақстандық factcheck журналисі Павел Банниковтың айтуынша фейк ақпараттарға жеңіл әзіл ретінде бейжай қарауға болмайды, себебі оның таралуы тез және қоғам массасына тигізетін психологиялық ықпалы өте зор. Мысал ретінде қарашаның басында ғана таралған «Мутацияға ұшыраған коронавирус ешкімді аямайды», «Коронавирусты лимон шырынымен жеңе аласыз», «Коронавирус мүлдем жоқ…» сынды бірнеше жалған мәліметтерді алсақ, бұл ақпараттардың батыс пен күллі ТМД елдерін дүрліктіргенін есепке алмасқа болмайды.
Қазақстанда коронавирус лимон, имбирь қышқылдарымен емделеді деген фейк ақпарат таралған соң, дүкендердегі аталмыш тауарлардың бағасы күрт артқан. Әдетте фейк ақпарат ресми хабарламалардан алынған үзінділер мен жасанды «сенсациялық» аудио-бейне жазбаларға сүйенеді. Мамандардың айтуы бойынша 2021 жылы ең кең таралған онлайн-алаяқтық жүйелер – дипфейктер мен фишингтік арбалаулар және әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы қолданушыларға шабуыл болып есептеледі.
Фейк ақпараттың қоғамға сездіретін ықпалын 5G жайлы кең тараған фейктің негізінде қарастыруға болады. Осы жылдың көктемінен бастап адамдар Ұлыбританияда, Австралияда және Жаңа Зеландияда 80-ге жуық ұялы мұнараларды өртеп, мемлекеттік меншікті бұзу құқықбұзушылығын жасады.
Ал Мексика мен Үндістанда «органдарға сату үшін балаларды ұрлау» туралы келген пошта хабарламаларынан кейін кісі өлтіру оқиғалары белең алған еді. Тіпті көшеде бейтаныс адамдар мен жаңадан келгендерді көріп, жергілікті тұрғындар қыңқ етпей, олардың жандарын алған кездер де болды.
Тәуелсіз медиа-ресурстың журналист ғалымдары халықты медиасауаттылығын арттыруға шақырды.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз