Бір күн бұрын Ұлттық банк Қазақстанның ақша айырбастау пункттері үшін долларды сатып алу-сату бағамының ауытқу шегін 6 теңгеден 15 теңгеге дейін көтерді.
Дәлізді кеңейтудің себептері мен салдары туралы Bizmedia.kz тілшісіне Қазақстан айырбастау пункттері қауымдастығының президенті Арчын Ғалымбаев айтып берді.
Сарапшы сатып алу мөлшерлемесінің ауытқу шегін реттеу немесе, айтқандай, маржа немесе спред тек қазақстандық өнертабыс екенін атап өтті.
— Әлемнің ешбір жерінде валютаны сатып алу мен сатудың айырмашылығы заңмен реттелмейді. Ұлттық Банк мұндай өкілеттіктерді өз мойнына алып, заңнамалық деңгейде шектеу белгіледі. Бұрын доллар 2 теңге, еуро 3 теңге болса, кейін доллар 6, еуро 7 теңге болды. Бүгінде доллар 15 теңге, еуро 20 теңге, — дейді сарапшы.
Спекуляцияны шектеу
Ұлттық банктің шешімі, деп түсіндіреді Арчин Ғалымбаев, валюта нарығындағы алыпсатарлықты шектеуге немесе жоюға бағытталған.
«Басқаша айтқанда, бұл Ұлттық банктің банктер мен айырбастау пункттерінің ағымдағы нарықтық жағдайға неғұрлым нарықтық әрекет ету шарасы. Яғни, сатып алу мен сату арасындағы айырмашылық барабар болуы үшін. Қазақстан қор биржасында, сондай-ақ Форекстегі сауда-саттық кезінде бағамның құбылмалы екені анық екенін ескертемін. Бір сауда-саттық сессиясы барысында бағам барлығы 10-15 теңгеге өзгеруі мүмкін. Тиісінше, таралу өседі. 6 теңгенің спреді нарықтың шындығын ешбір жағдайда көрсетпеді. Сатып алу-сату дәлізінің ұлғаюы валюта нарығындағы ойыншыларға нарықтық қолдау болып табылады, солай делік», — деп түсіндірді маман.
Бұл қазақстандықтарға қалай әсер етеді?
Бүкіл ел бойынша банктік және жеке айырбастау пункттерінің көптігін, сондай-ақ айырбастаушылар арасындағы жоғары бәсекелестікті ескере отырып, спредтің кеңеюінің қазақстандықтарға тікелей кері әсері туралы әлі айту мүмкін емес. айырбастау пункттері қауымдастығы сенімді.
«Кеше және бүгін айырбастау орындарында долларды сатып алу мен сату арасындағы айырмашылық 4-5 теңгеден аспайтынын көрдік. Бұл рұқсат етілген маржадан 3 есе аз. Яғни, нарықта сыртқы әсерлер жоқ, белгісіздік орнамаған тыныш заманда сатып алу мен сатудың айырмашылығы 3-4 теңгеден аспайды», — деп сендірді ол.
Ғалымбаевтың айтуынша, валютаның құбылмалылығы артқан жағдайда айырбастаушылар сату және сатып алу бағамдары арасындағы айырмашылықты арттыра алады.
«Егер кейбір сыртқы әсерлер болса, мысалы, айырбас бағамын түсінбеу немесе KASE саудасын тоқтату түрінде болса, онда айырмашылық 5-10 теңгеге дейін және одан да көп болуы мүмкін. Бірақ мен мүмкін болатын ең жоғары таралуды көреміз деп ойламаймын. Банктік және банктік емес айырбастау пункттерінде де. Былайша айтқанда, бұл қазақстандықтардың қалтасына ешқандай соққы тигізбейтін шығар. Тек қандай да бір форс-мажорлық жағдай орын алған жағдайда ғана», — деді сарапшы өз пікірін.
Айырбастау пункттері ұтады ма?
Егер айырбастаушылар валюталарды сатып алу және сатуда жаңа ауытқу шегін пайдаланатын болса, олар жақсы ақша табады, деп атап өтті Арчин Ғалымбаев.
«Тағы бір мәселе – жоғары бәсекелестік. Бұған дейін бізде 6 теңгелік спрэд болды, дегенмен айырбастау пункттері клиенттер үшін кескілескен күресте бұл рұқсат етілген айырмашылықты үнемі пайдаланбады. Яғни, қазіргі уақытта маржаның ұлғаюына байланысты айырбастау пункттерінің кірісінің өсуі туралы айтудың қажеті жоқ», — деп атап өтті ол.
Айырбастау пункттері валютаны сатып алу мен сату арасында Ұлттық банк белгілеген дәлізді шынымен сақтай ма деген сұраққа жауап бере отырып, сарапшы спрэд енгізілгеннен бері Қазақстанда бірде-бір айырбастау пункті белгіленген шектен шықпағанына сендірді.
«Алынып тасталды. Бұған ешкім жол бермеді. Қазір электронды құжат айналымы жүргізілуде, электронды есептер жүргізілуде, Ұлттық банк әрбір айырбастау пунктінің бағамын онлайн режимде көріп отыр», — деп нақтылады Қазақстанның айырбастау пункттері қауымдастығының басшысы.
Қолма-қол ақша тапшылығы жоқ
Маманның айтуынша, шетел валютасына қатысты да, айырбастау пункттерінің кассаларында теңгенің болуына қатысты да жағдай қалыпқа келген.
«Украинадағы жағдайға байланысты Ресейдегі сауданың қандай сандармен тоқтайтынын түсінбеу салдарынан шетел валютасының тапшылығы болды. Доллар 75 рубльден 130 рубльге дейін көтерілді. Екі есе дерлік. Осыған байланысты бізде, Қазақстанда да, біздің аукциондарда доллардың қандай көрсеткішке тоқтайтынын түсінбедік. Осы себепті шетел валютасының тапшылығы байқалды. Банктер айырбастаушылар мен жеке тұлғаларға валюта сатуды тоқтатты», — деп еске алды ол.
Сарапшы кейін кері процестің орын алғанын қосты.
«Валюта бағамы құлдырай бастады, барлық адамдар «түзеткісі» келді — айырбас бағамы жоғары болған кезде шетел валютасын тапсырғысы келді, соның салдарынан теңге тапшылығы қалыптасты. Қазіргі уақытта жағдай тұрақтанды. Ешқандай валюта тапшылығы жоқ. Барлық дерлік биржалар ұлттық валюта мен доллармен қамтамасыз етілген», — деді Арчин Ғалымбаев.
Ұлттық банк теңге бағамын ұстай ма?
Наурыздағы миллиард долларға жуық валюталық интервенцияға қатысты сарапшы Ұлттық банк теңгені қолдауға өз резервтерін «жұмсауы» екіталай деген пікір білдірді.
«Ұлттық банк KASE сауда-саттықтарына қатысады және шетел валютасының жергілікті сатушысы ретінде әрекет етеді. Бұл, олар айтқандай, Ұлттық банк долларды «өртеді» деген сөз емес. Сол бір қажеттілік туындаған күндері Ұлттық банк шетел валютасын, қателеспесем, 500 теңгенің төңірегінде және одан да жоғары бағамен сатты. Ал енді, меніңше, Ұлттық банк бұл валютаны 450 және одан да төмен бағаммен сатып ала алады. Сондықтан мен «Ұлттық банк ұлттық валютаны қолдау үшін резервтерді өртеп жіберді» деген пікірге қарсы болар едім», — деді ол.
Ақшаны қайда сақтау керек
Ақшаны неде сақтау керек деген сұраққа сарапшы біржақты жауап берді — оның айтуынша, тәуекелдерді әртараптандыру маңызды.
«Бұл туралы бұрын Григорий Марченко айтқан (Ұлттық банктің бұрынғы төрағасы. — Шамамен.), Мен оның пікірімен келісемін: жинақтың бір бөлігі долларда, бір бөлігі теңгеде, бір бөлігі еурода сақталуы керек. Мен бұл валюта себетіне физикалық алтын қосар едім. Ал депозит, айтпақшы, менде ұлттық валютада», — деп түйіндеді сөзін Арчин Ғалымбаев.
Еске салайық, Ұлттық банктің мәлімдемесіне сәйкес, теңгені сатып алу бағамының шетел валютасын сату бағамынан ауытқу мөлшері қазір доллар үшін 15 теңгені, еуро үшін 20 теңгені құрайды.
Бұған дейін валюталарды сатып алу және сату кезіндегі ауытқу шегі доллар үшін 6 теңге, еуро үшін 7 теңге болатын.
Discussion about this post