Танымал қазақстандық экономист Алмас Чукин қысқа, бірақ шынайы түрде теңге мен рубльдің долларға қатысты болжамын айтты, деп хабарлайды Qazaqpress Bizmedia.kz-ке сілтеме жасап.
Алмас Чукин Арманжан Байтасовпен жүргізген сұхбатында халықты қызықтыратын көптеген тақырыптарды қозғады. Соның бірі – теңге бағамының болжамы.
Валюталарға – теңге мен рубльге қатысты түсініксіз жағдай туралы айта отырып, Чукин сенімді түрде былай деді:
– Әрі кетсе бір, екі, үш айдан кейін рубль жылдамдықпен құлай бастайды.
Сарапшы Қазақстан экономикасындағы жағдайға да осындай пессимизмдік баға берді:
– Жазға қарай инфляция 20%-тен төмен құласа – ал бұл әбден мүмкін, онда халықты біржолғы негізде төлеммен қолдауға болады. Бұл ақша экономикаға түсіп, шағын және орта бизнестің ынталандыруына жұмсалады. Еуропада қазір санкциялардан туындаған жылу бағасының қымбаттауына байланысты адамдарға еш ойланбастан энергиялық төлемдері төленіп жатыр.
Геосаяси дағдарыс туралы
Арманжан Байтасов Қазақстанның үлкен ішкі саяси проблемаларына сыртқы геосаяси хаостың қосылғанын айтты.
– Мен «хаос» сөзін қолданбас едім, – деп жауап берді Чукин. – Бұл жаңа әлемдік тәртіп екенін түсіну керек. Бұл бір күндік емес. Ертең Путиннің орнына Батысқа өте ұнамды адам келсе де, Батыс оған әлі тағы бес жыл сенбейді. Сондықтан санкциялардың жақын арада жойылуын күтудің қажеті жоқ, – деді сұхбаттасушы.
– Мен санкцияларды бірнеше түрге бөлер едім. Тауар санкциялары бар, олар қарапайым және түсінікті: ұшақтар, ұшақтардың қосалқы бөлшектері, әскери техника, электроника. Санкциялардың екінші түрі – қосарлы мақсаттағы заттар болып табылады, оларда бәрі сәл күрделірек, өйткені, мысалы, тепловизорды микротолқынды пешке температураны анықтау үшін де салуға болады, танк көздегішіне де орнатуға болады.
Немесе PlayStation графикалық процессорын алайық, ол қанатты зымырандар үшін де жарамды. Санкциялардың үшінші түрі – валюталық санкциялар, қаржы әлемінен шығару. Және төртінші түрі бар – ол ешкім енгізбеген, көзге көрінбейтін санкциялар. АҚШ үкіметі McDonald’s-қа Ресейде жұмыс істемеңдер деп айтқан жоқ. Санкциялардың жаңа, бұрын-соңды болмаған түрі пайда болды – қоғамдық пікір санкциялары, тұтынушылардың санкциялары, акционерлердің санкциялары. Батыс бизнесі Ресейді ұятқа қалдырды, – деп түсіндірді экономист.
Еуразиялық экономикалық одақ жайлы
Санкциялардың ЕАЭО-ға әсері туралы айтатын болсақ, біріншіден, бұл Ресейден жеткізілімдердің үзілуі, оның үстіне шетелдік кәсіпорындардан жеткізілімдердің жартысынан көбі Ресейден келетін. Ал екіншісі – ол Қазақстанға қатысы жоқ болған кері санкциялар.
– Ресейдің Магнитогорск қаласына Соколов-Сарыбай тау-кен байыту комбинаты түйіршіктерді, ал Екібастұз көмірді жеткізеді. Қазір ресейлік металлургия санкцияда, миллиондаған тоннаның барар жері жоқ. Бұл қойылымдарды жаппай тоқтатуымыз әбден мүмкін, деп болжаған Алмас Чукин. – Ал мұндай кәсіпорындар көп. Есесіне егер Ресей бөгемесе, Екібастұздан Еуропаға көмір тасымалдауға мүмкіндік ашылады.
Қазақстан кәсіпкерлерінің ресей кәсіпкерлерімен жұмыс істеуі қауіпті ме?
Қазақстандық компаниялар мен жеке кәсіпкерлердің санкцияға ұшыраған ресейлік компаниялармен немесе жеке кәсіпкерлермен ынтымақтастық орнатқанының қауіпі жайлы сұрады экономист Арманжан Байтасов.
– Әрине, қауіп бар, бірақ соншалықты үлкен емес, – деп ойлайды Чукин. – Ең бастысы, мемлекет бәрін дұрыс жасап отыр. Он мыңдаған бизнесмендердің ішінен осы ахуалдан ақша тапқысы келмейтіндер жоқ деп айта алмаймыз. Ал егер тауар санкцияланбаған болса, оны Ресеймен саудалауға болады. Енді веб-сайт құрылады, онда бизнесмендерге ненің болуы мүмкін, ненің болмайтыны туралы түсініктемелер жарияланады.
Әңгімелесушілер санкциялардың Қырғызстан экономикасына қалай әсер ететінін де талқылады; Қазақстандағы жұмыссыздық мәселесін қалай шешуге болады; кәсіпорындарды жоймай, сыбайлас жемқорлықпен қалай күресуге болады; Қазақстанда ресейлік банктердің жабылуы экономикаға қалай әсер етеді; Қазақстан ЕАЭО-дан «бес минутта-ақ» шыға алады ма, және т.б. мәселелер қозғалды.
Әңгіме соңында Арманжан Байтасов «Қазіргі дағдарыс кезінде Қазақстанда қандай да болсын бір мүмкіндіктері пайда болды ма?», – деген сұрақпен қорытындылады.
– Менің ойымша, сөзсіз. Мен үнемі шикізатты ел болуымыз – тағдырдың жазуы екенін дәлелдеумен келемін. Бірақ жақсы мағынада шикізатты елге айналуымыз керек. Канада ресурстық ел, Австралия, тіпті Норвегия да сол ресурс елдері. Алайда, сонымен қатар, жоғары дамыған және өмір сүру деңгейі де өте жоғары.
Енді ресейліктер еуропалық көмір және металл нарығын босатып жатыр. Экономикадағы жағдай да ештеңеге қарамастан, айтарлықтай тұрақты, тіпті биылғы жылы 2% өсімнің болатынына да үміттенудеміз. Мысалы, Украинада ол минус 40% болса, Ресейде әлі минус 10% немесе минус 20% деп дауласып отыр, – деп әңгімесін жақсы көңілмен аяқтады Алмас Чукин.
Discussion about this post