Бірақ маңызды және қажетті білімді табу оңай емес: интернетте жалған ақпарат пен «су» көп, ал оқулықтарда олар әрқашан анық және түсінікті жазылмайды. Сондықтан адамдарға білім беру мақсатында Қазақстанда өткен жылы «Шеврон» компаниясының қолдауымен «Білім керуені» білім беру жобасы басталды.

Optimism.kz тілшісі жоба қатысушыларының бірі Ирина Исаевамен сөйлесті. Ол Ақмола облысы, Аршалы ауылындағы №2 мектептің химия және физика пәнінің мұғалімі.

Ирина Исаева «Шеврон» ұйымдастырған STEM тренерлері Jana Talap-қа арналған халықаралық оқыту мен сертификаттау бағдарламасына қатысады.

STEM және Jana Talap дегеніміз не?

STEM туралы түсінік қалыптастыру үшін 5 мысал келтіреміз:

1. STEAM аббревиатурасы (Science, Technology, Engineering, Art, Mathematics.) Ғылым, технология, инженерия, өнер мен математиканы білдіреді.
2. STEM немесе STEAM? Қандай салаларға баса назар аударылғанына байланысты қысқартудың бірнеше нұсқасы бар: STEAM (A — өнер немесе шығармашылық), STREAM (R — робототехника) және т.б.
3. Пәнаралық дайындық. Мұғалімдер Ғарыштың құрылымын астрономия оқулығының көмегімен ғана емес, сонымен қатар физикалық, химиялық, биологиялық және математикалық заңдар мен есептер арқылы түсіндіре алады.
4. Жобалық оқыту. Оқушылар ғылыми жобалардың тақырыбын бекіту үшін дүниедегі теориялық білімнің негізінде шағын жоба құру арқылы материалды бекітеді. Мысалы, мектеп оқушылары Ньютонның негізгі заңдарын қолдана отырып, қарапайым жел қондырғысын жасай алады, «ақылды үйге» арналған құрылғыны немесе адам миының нейрондарының 3D моделін жасай алады және сол арқылы компьютерлік бағдарламалауға да дағдыланады.
5. Стереотиптермен күрес. Стереотиптер кәсіби және тұлғалық дамуға кедергі келтіреді — «техникалық пәндер қыздарға арналмаған», «математика мен үшін емес», «мен мектеп бағдарламасынан тым артта қалдым, сондықтан мен ешқашан ақылды болмаймын» және т.б. STEAM-методикасы оқу процесін қызықты қылады. Себебі білім деңгейі әртүрлі оқушыларды қатыстыру, оларға өз қолдарымен бірдеңе жасауға және бір тақырыпқа әр қырынан қарауға мүмкіндік береді.

Jana Talap — сертификатталған STEAM жаттықтырушыларын даярлау бағдарламасы. Халықаралық және қазақстандық тәлімгерлердің жетекшілігімен мұғалімдер STEAM арқылы білім берудің әдістері мен принциптерін зерттейді, сонымен қатар өздерінің оқу бағдарламаларын әзірлейді. Jana Talap оқығаннан кейін қатысушылар сабақта STEAM тәсілдерін қолданады және мектептерде, қалалар мен аймақтардағы әріптестерін оқытады.

Jana Talap-тың жетекшілері мен тәлімгерлерінің арасында Мичиган мемлекеттік университетінің (АҚШ) білім беру сарапшылары мен STEAM мұғалімдері, Chevron Enjoy Science жобасын ұйымдастырушылар (Таиланд) және SEAMEO (Оңтүстік-Шығыс Азия білім министрлері, Таиланд) өкілдері бар.

Ирина Исаева жайлы

— Өзіңіз жайлы айтыңызшы.

— Мен үшінші буындағы мұғаліммін. Аталар, әжем мен шешем — бәрі мұғалім болды, бүгінде әпкем мен оның күйеуі бір салада жұмыс істейді. Сондықтан мен мамандық таңдаған жоқпын, кім болғым келетінін бірден білдім. Химия факультетін үздік бітірдім, оған қоса 40 жасымда физика факультетінде бітіріп шықтым. Бұл саналы шешім болды: өмір бойы оқу өте маңызды.

— Мамандығыңызда не ұнайды?

— Маған оқу процесінің өзі ұнайды, ең алдымен — оқушылар: олармен қарым-қатынас, зертханалық жұмыс, эксперимент немесе зерттеу кезінде ашылған кездегі эмоциялар. Уақыт зымырап өту үшін сабақта үнемі осындай жаңа ашулардың болуын қамтамасыз етуге тырысамын. Оқушылармен жақсы қарым-қатынасқа әр мұғалім ұмтылуы тиіс.

Оқушылардың мұғалім мамандығын таңдауы мұғалімнің және жалпы мектептің мәдениетіне байланысты. Бізде мектепте тамаша педагогикалық ұжым бар: олардың жұмыс сапасы, азаматтық позициясы, оқушылар олармен теңесуге тырысады. Сондықтан біздің көптеген түлектер педагогикалық жоғары оқу орындарына түсіп, бізге, туған мектебіне оралады.

Жас мұғалімдер де мамандықты қаржылық себептерге байланысты таңдайды: жаңа заңдардың арқасында мұғалімдер лайықты жалақы алуға мүмкіндік алды. Бұл үшін, алайда, сіз көп жұмыс істеуіңіз керек — магистр дәрежесін алу, біліктілігін үнемі жетілдіру, аттестациядан өтіп отыру керек.

— Мұғалім қандай болуы керек?

— Кез келген мұғалім ең алдымен өз пәнін үйрететін кәсіби маман. Сондықтан мұғалімдер өз пәні бойынша білімді идеалды деңгейге жеткізуі қажет. Сіз арнайы педагогикалық әдіс-тәсілдерді білмеуіңіз мүмкін, бірақ егер өз пәніңізді білсеңіз, әсіресе оқулықта жоқ нәрсені қораптан тыс айта алсаңыз, көрсете алсаңыз және жалпы балаларға жеткізе білсеңіз — мұны 60% жетістік деуге болады. Өзге мұғалімдердің де сабақтарына қатысу пайдалы, тәжірибесі мол немесе сол пәнді үйрететіндермен шектелмеген жөн. Кәсіби өсудің тағы бір жолы — қазақстандық және халықаралық педагогикалық қауымдастықтарға қатысу.

Жақсы сабақтың көрсеткіші — бұрынғыдай тәртіп емес, сабақтың өнімділігі және қандай да бір түрде шығармашылық шу. Әр минут балалар үшін жалықтырмайтындай етіп, олар жұмыс жасап, жаңа нәрселерді үйренуі, сұрақтар қоюы, қорытынды жасауы, талқылауы, бір-біріне көмектесуі және тақырыпты зерттеуі үшін сабақ құру керек. Сабақты өнімді мазмұнмен толтыру оңай емес, оны үйрену қажет.

— STEAM туралы айтып беріңізші.

— Адам әлемді үнемі өзгеріс үстіндегі тұтас жүйе ретінде қабылдауы керек. Пәнаралық тәсіл STEM әдістерімен ұсынылады (Ғылым, Технология, Инженерия, Математика).

STEM жаңа мүмкіндіктерге есік ашады және қазіргі уақытта сұранысқа ие және болашақта пайдалы болатын қасиеттерді дамытады. Кез келген адамға математика негіздері қажет, ақпараттық технологияларды түсіну енді қарапайым сауаттылық сияқты қажет, зерттеу әдісі шығармашылықты, сыни ойлауды және топтық жұмысты дамытады. Қазір мектеп оқушыларымыз біз ойлағаннан да керемет нәтиже беріп жүр.