Қазақстан экономикасын тек дипломы бар, кеңседе отыратын мамандар ғана емес, күн сайын қолымен, миымен, құрал-сайманымен жұмыс істейтін адамдар да алға сүйреп келеді: олар үйлер салады, техниканы жөндейді, дүкендерге қызмет көрсетеді, қоймалар мен цехтарда еңбек етеді.
Бұл еңбектің бәрі көзге бірден көріне бермегенімен, дәл осы мамандықтар бізге күнделікті өмірдің тұрақтылығын қамтамасыз етеді — үйдегі жарық, дүкендегі нан, батареядағы жылу — бәрі соның нәтижесі. Мұндай жұмысшы мамандықтар өзектілігін жоғалтпайды, қайта керісінше — барған сайын қажет бола түсуде. Соңғы жылдардағы сұраныс өсімі соны айқын дәлелдейді.
Біз олардың еңбегімен күн сайын бетпе-бет келеміз: дүкенге кіреміз, суды ашамыз, жарықты қосамыз, қоғамдық көлікке мінеміз. Бұл — қолымен еңбек ететін жандардың қажырлы еңбегінің нәтижесі. Мұндай мамандықтар кейде назардан тыс қалуы мүмкін, бірақ қала мен ауылдың өмір ырғағын дәл солар анықтайды. Соңғы жылдары жұмыс берушілер бұны жақсы түсіне бастады және өз ісін шын мәнінде білетін мамандарды белсенді іздеуде. Сенімді қолдар, тәжірибелік дағды және жауапкершілік — қазіргі еңбек нарығындағы басты өлшемдер. Формалды біліміңіз бар ма, жоқ па — маңызды емес, бастысы — ісіңіздің сапасы.
OLX аналитикалық қызметінің деректеріне сүйенсек, 2025 жылғы сәуірде **жұмысшы мамандықтар бойынша жарияланған бос орындар саны өткен жылмен салыстырғанда шамамен 15%-ға артқан. Өндіріс операторларына арналған ұсыныстар саны екі есеге көбейген. Дәнекерлеушілерге арналған вакансиялар — 54%-ға өскен, ал монтаждаушылар, автослесарьлар және жүк тиеушілер бойынша — 30–50%-ға артқан. Барлық өңірлердегі жұмыс берушілер — ірі кәсіпорындардан бастап жеке компанияларға дейін — сенімді, шебер, тез әрі нақты жұмыс істейтін мамандарды іздеуде.
Алайда, барлық мамандықтарда өсім бірдей емес: Сатушыларға арналған вакансиялар саны 16%-ға азайған, дегенмен бұл салада әлі де ең көп бос орын бар — 1 791 ашық позиция. Колл-орталық операторларына сұраныс екі еседен астам төмендеген. Бұл автоматтандырудың клиенттік сервисте кеңеюімен байланысты болуы мүмкін. Керісінше, құрылыс, жөндеу, өндіріс пен физикалық еңбекке қатысты мамандықтар алдыңғы қатарға шықты.
Жалпы алғанда, жүк тиеушілерге қатысты дерлік 1 000 хабарландыру жарияланған, ал олардың артынан көлік жуушылар, дәнекерлеушілер, автосервис шеберлері және жиһаз жинаушылар тұр. Бұл қарқын сәл төмендегеніне қарамастан, күнделікті өмір ырғағын қамтамасыз ететін мамандықтар жұмыс берушілер үшін әлі де негізгі болып қала беретінін көрсетеді.
Бірақ белсенділік танытып отырған тек жұмыс берушілер емес — жұмыс іздеушілердің өзі де нақты түрде іске кірісуге дайын екенін білдіруде. Мысалы, 2025 жылғы сәуір айында жүк тиеуші вакансиясына 22 279 адам жауап берген, бұл бір орынға 20-дан астам үміткерден келетінін көрсетеді. Сатушы позицияларына — 17 422, көлік жуушыларға — шамамен 8000 жауап тіркелген. Сондай-ақ дәнекерлеушілер, тігіншілер, сантехниктер мамандықтарына да жоғары қызығушылық байқалады. Сонымен қатар, жалпы жауаптар саны өткен жылмен салыстырғанда сәл азайған. Бұл, мүмкін, көпшіліктің өзіне лайықты жұмыс тауып қойғанымен түсіндірілетін болар, ал компаниялар шын мәніндегі тәжірибелі мамандар үшін жиі бәсекеге түсіп жатыр.
Еңбекақының қалай өзгергені де қызықты. Мысалы, дәнекерлеушілерге бүгінгі таңда айына 300 мыңнан 400 мың теңгеге дейін жалақы ұсынылуда, ал электриктер мен сантехниктерге — 250 мыңнан 350 мың теңгеге дейін. Тәжірибелі жиһаз жинаушының табысы жарты миллион теңгеге дейін жетуі мүмкін, автосервис шебері де 500 мың теңгеге дейін табыс таба алады. Бұл сандар кеңсе қызметкерлерінің жалақысымен салыстырарлық, ал кейде олардан да асып түседі. Бұл — экономика қозғалысын қамтамасыз ететін жұмысшы мамандықтардың нақты құндылығын көрсетеді.
Онлайн-платформалар көптеген жұмысшы мамандар үшін жұмысқа орналасу жолын айтарлықтай жеңілдетті. Қазіргі таңда лайықты вакансияны табу үшін сайтқа кіріп, хабарландыруды таңдап, жұмыс берушімен тікелей байланысу жеткілікті — ешқандай ресми түйіндеме не көпсатылы әңгімелесу қажет емес. Мұндай тәсіл әсіресе тәжірибеге сүйенетін, қағаз жүзіндегі жетістіктерден гөрі нақты іске мән беретін адамдар үшін ыңғайлы. OLX аналитикалық қызметінің деректеріне сәйкес, дәл осындай цифрлық хабарландырулар арқылы мыңдаған адам — электриктерден бастап жиһаз жинаушыларға дейін — өздеріне жұмыс тауып отыр. Бұл жалдау мәдениетінің өзгеріп жатқанын көрсетеді: басты назар енді атақ-дәрежеде емес, нақты тәжірибеде.
Мұның бәрі бір қарапайым ақиқатты айғақтайды: жұмысшы мамандықтар — бұл экономиканың жай ғана тетіктері емес. Бұл — үйде жарықтың, батареяда жылудың, дүкен сөрелерінде нанның және көшедегі қозғалыстың болуын қамтамасыз ететін тірі адамдар. Олардың еңбегі үнемі көзге көріне бермейді, бірақ ол — алмастырылмайтын еңбек. Біз мұны неғұрлым терең түсінсек, соғұрлым айқын болады: «алтын қолдарсыз» ешбір қала жұмыс істемейді. Вакансиялар өзгеруі мүмкін, технологиялар дами алады, бірақ ісін шын мәнінде меңгерген шеберлер әрқашан қажет болады. Себебі дәл солар — елдің тірегі.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз