Қазақстанда бөлшек сауда нарығының дамуы, сатылымдарды цифрландыру және тұтынушылық мінез-құлықтың өзгеруі сату саласындағы мамандықтарға деген сұранысты арттырды. Жақында ғана бұл мамандық үлкен білімді қажет етпейтін болса, қазіргі уақытта сатушы-кеңесші CRM жүйелерін меңгеріп, онлайн-тапсырыстармен жұмыс істеп, клиенттерге мессенджерлерде немесе әлеуметтік желілер арқылы кеңес беруі керек.
OLX аналитикалық қызметі 2024 және 2025 жылдары жарияланған бос жұмыс орындарын талдап, ең сұранысқа ие мамандықтарды және жұмыс берушілер қанша төлеуге дайын екенін зерттеді. Алынған деректерге сәйкес, жұмыс берушілер көбінесе сатушы-кеңесшілер мен кассирлерді, сондай-ақ сату менеджерлерін, сауда өкілдерін және мерчендайзерлерді іздейді.
Сатушы позициясы айтарлықтай алшақтықпен көш бастап тұр, ізденушілерден 7 974 хабарландыру, белсенді жауаптар саны 652 424. Бұл мамандық сегментіндегі орташа жалақы 150 000-245 000 теңгені құрады. Одан кейін «сатушы-кеңесші» бос орны келеді, жұмыс берушілерден 3 481 хабарландыру, 219 384 жауап. Бұл мамандық бойынша еңбекақы 170 000-275 000 теңге аралығында болды.
«Сауда өкілі» вакансиясы 2 773 хабарландыру жинап, оған 214 279 жауап келді, ал жалақысы 250 000-400 000 теңге аралығында белгіленді. Сондай-ақ, «кассир» вакансиясы бойынша 2 035 хабарландыру тіркеліп, 170 571 қаралым жасалды. Бұл мамандықтағы қызметкерлердің еңбекақысы 155 000-225 000 теңгені құрайды. Бұл сұранысқа ие мамандықтар тізімін «сату жөніндегі менеджер» толықтырды, жұмыс берушілерден 3 743 хабарландыру, 164 768 қаралым. Бұл мамандық бойынша жалақы 225 000-447 874 теңге аралығында болды. «Мерчендайзер» вакансиясы 538 хабарландырумен және 49 553 белсенді қаралыммен ерекшеленді. Бұл саладағы жалақы 170 000-224 624 теңге аралығында белгіленді. Бұл ретте, аталмыш мамандықтар бонустар сияқты қосымша қаржылық өсіммен ерекшеленеді. Осылайша, көрсетілген жалақыға 10% жалпы табыс және сыйақы түріндегі бонустық төлемдер қосылады.
Сату саласындағы мамандарға жоғары сұранысты бос жұмыс орындарының саны ғана емес, ізденушілердің белсенді жауап беруі де растайды. Алайда, сәтті жұмысқа орналасу тек ұсыныстар санына ғана емес, сонымен қатар жұмыс берушілердің үміткерлерге қоятын талаптарына да байланысты. Қазақстандағы жетекші HR-қызметтер провайдері Smart Solutions (https://smarthr.kz/) сарапшылары қандай дағдылар ең жоғары бағаланатынын түсіндірді:
“2024-2025 жылдары сатушы-кеңесші мамандығы дәстүрлі міндеттерден шығып, тек тауармен жұмыс істеуді ғана емес, сонымен қатар цифрлық құралдарды меңгеруді, аналитикалық ойлауды және дамыған коммуникативтік дағдыларды талап етеді. Табысты маман тек өнімді жақсы түсініп қана қоймай, сонымен қатар клиенттермен тіл табыса білуі, өзгерістерге тез бейімделуі және цифрлық ортада тиімді жұмыс істеуі керек. Бұл құзыреттер қазіргі заманғы еңбек нарығында басты орын алады.”
Сондай-ақ, сарапшылардың пікірінше, жұмыс берушілер үміткерлерді кәсіби дағдылары мен жеке қасиеттері бойынша бағалайды, өйткені бұл олардың болашақ міндеттеріне тікелей әсер етеді. Алдымен үміткердің тәжірибесі мен біліктілігінің жұмыс талаптарына сәйкестігіне назар аударылады. Мотивация мен компанияның дамуына деген қызығушылық та маңызды факторлар. Сонымен қатар, жұмыс берушілер үміткердің коммуникативті дағдылары мен командада жұмыс істеу қабілетін бағалайды. Икемділік пен үйренуге бейімділік те басты орында: нарықтар өзгеріп, жаңа технологиялар мен жұмыс әдістері пайда болғандықтан, табысты қызметкер тез бейімделе білуі керек. Алайда, кандидат таңдаудағы негізгі критерийлердің бірі – жауапкершілік пен сенімділік. Жұмыс берушілер мерзімдерді сақтайтын, жоғары сапада жұмыс істейтін және тұрақты бақылаусыз жүктемені еңсере алатын адамдарды іздейді.
Бөлшек сауда саласындағы мансаптық өсу үшін бастамашылдық, жауапкершілік және даму ұмтылысы маңызды рөл атқарады. Сатушы-кеңесші – бастапқы деңгейдегі позиция. Кейіннен қызметкер аға кеңесші, сату менеджері немесе басқарушы орынбасары, бөлім немесе дүкен жетекшісі, аймақтық менеджер лауазымына көтеріле алады.
Ең амбициялы қызметкерлер желілік директор немесе компания топ-менеджментінде орын алуы мүмкін. Бұған қоса, көптеген компаниялар қосымша бонустар мен жеңілдіктер ұсынады. Ең кең таралғандары: жоспарды асыра орындағаны үшін сыйақы, корпоративтік оқыту, компания өнімдеріне жеңілдіктер. Осындай ынталандыру бағдарламалары бөлшек сауда саласын тартымды етіп, мансаптық өсуді болжауға мүмкіндік береді.
Сатушы-кеңесші мамандығының әртүрлі міндеттері мен қарқынды дамуы оны сұранысқа ие және перспективалы етеді. Осылайша, бөлшек сауда Қазақстанның еңбек нарығындағы негізгі сегмент болып қала береді, кәсіби өсу мен дамуға кең мүмкіндіктер ұсынады.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз