Жетісу өңіріндегі шаруашылықтардың бірінде асыл тұқымды мал қырылуда. Аштықтан сиырлар жүнмен қоректеніп, бұзаулар ағаш жеуге мәжбүр. Қызылағаштың құнарлы жайлауының бірінде тіршілік үшін күрес жүруде, деп хабарлайды Qazaqpress Bizmedia.kz-ке сілтеме жасап.
Асыл тұқымды малдың өліміне кім кінәлі?
Ақсу өңірінде сүт өндіру жобасымен айналысатын «Ақсу» агрохолдингі 1300 тауарлы сүт фермасын салып, Даниядан 620 бас Джерси сиырын салық төлемей елге кіргізді.
Компания директор өңірге 5 миллиард теңге инвестиция құйып отырған ірі инвестициялық компаниялардың бірі ретінде Жетісу облысының жаңа әкімі Бейбіт Исабаевқа өзінің фермасын таныстырды. Алайда, іс жүзінде бәрі ойлағандай болмай шықты.
«Жергілікті атқарушы билік өкілдері тек ұпай жинаумен айналысады. Серіктестік басшылығы облыс әкіміне арнайы экскурсия ұйымдастырды. Аштан сүлдері қалған жануарлар қораға қамалып, тек семіз бұзаулар ғана көрсетілді. Аш сиырлардың жылаған дауысын естімеу үшін музыкалық аппарат алып келді», – деп шағымданды Қызылағаш ауылының тұрғыны Сәуле Әмитова.
Асыл тұқымды сиырлар қандай азап көруде?
Жергілікті тұрғындардың айтуынша, облыс әкімін қомақты инвестиция мен компанияның әсем тұсаукесері шатастырып жіберген. Сондықтан шөптің, сүрлемнің, жемнің жетіспеушілігіне мән бермеген. Басшылық шындықтың бетін ашпау үшін экскурсия кезінде сауыншыларды да, шопандарды да әкімнің жанына жолатпады. Олар инвестициялық жобаның күйрегені туралы шындықты ашудан қорықты.
«Біз күнде сиыр саууға келгенде малдың аштықтан ыңырсығанын естиміз. Мұндай дыбыстардан жүрегің буырылып, морт үзіледі. Қазір тамақ жоқ. Соңғы рет жемді қыста алып келген еді. Жануарлардың арық болғаны сонша, әрең аяқтарында тұр. Бұрын шамамен он литр сүт жинайтынбыз, бірақ қазір екі-үш литрден аспайды. Алдағы қыста мал аман қалмай ма деп қорқамыз», – деді сауыншылар тәжірибелерімен бөлісіп.
Куәгерлердің айтуынша, жануарлардың жағдайы мүшкіл: құр сүлдері қалып, сүйегі сырттан көрінеді. Сонымен қатар, сиырлардың жүні дәрумендердің жетіспеуінен емес, сиырлардың бірін-бірі жалайтынынан жамау болып өсетіні анықталды. Жем-шөптің жоқтығынан және директор ақшаны үнемдегендіктен сиырлар күніне бір рет қана тамақ жейді. Ал, аралас жемді диетаны енгізу туралы әңгіме де жоқ. Олар жай ғана малға қолын сілтей салған, түк сатып алмаған. Азық-түлік қоймасы бос болғанына қоса, мал қораларының шатыры да жоқ.
«Сиырлар жаз бойы күн астында қалды, олардың тығылатын жері болмады. Шатырды өзіміз жасауымызға тура келді», – деді шопан Жұмағали Дәулетбай.
Неліктен Жетісу өңірінде асыл тұқымды мал қырылып жатыр?
Журналистер «қылмыс орнына» рейд жүргізе салысымен қожайындар мұндағы жануарлардың жақсы өмір сүретінін көрсету үшін барлық жағдайды жасауға асықты. Шаруа қожалығында сиырлардың қасында аштық өлімінен бір қадам тұрған бұзаулары да бар. Мал дәрігері Сәуле Әмитованың айтуынша, бұзаулардың жамы үш ай және олар әлі сүт ішу керек. Алайда, олардың іші ауырғанына қарағанда, бұзаулардың сүтіне су құйылатын сияқты. Сонымен қатар, бұзаулардың асқазан-ішек аурулары олардың рационында витаминдер мен минералдардың жетіспеушілігінен туындаған сияқты. Сондай-ақ, емшектен шығарып тастап, қатты азыққа көшіргенімен де байланысты болу мүмкін.
Айта кетелік, «Агрохолдинг Ақсу» ЖШС директоры Сават Оразбаев бұзауларға сүт жеткілікті десе де бұған сену қиын. Жануарлардың қоршау ретінде пайдаланылатын ағаш тақтайшаларды кеміргеніне қарағанда айғақтар көзге анық көрініп тұр.
Малды ұстау жағдайлары
Жас малдарды ұстау жағдайы да мәз емес. Ферма деп аталатын қисық құрылыс темір шатыр мен бетон еденнен тұрады, бірақ оның өзі барлық жағынан жарылған. Бұл аянышты көріністі бұзаулардың тізесіне дейін өз боғының үстінде тұрып, лас ыдыс-аяқтан су ішкені толықтырады. Мұндай ұстау жағдайлары жас жануарлардың ыдысқа аяқтарымен кіріп, суды ластауымен түсіндіріледі.
Тілшілердің: «Сіз малды қаншалықты жиі тамақтандырасыз? Қанша бұзау өлді?», – деген сұрақтарына шаруа қожалығының қызметкерлері тек олар жұмыстан қуылу мүмкін екенін және ештеңе айта алмайтынын түсіндірді.
«Біз ештеңе айта алмаймыз, әйтпесе жұмыстан қуыламыз. Үш ай бойы жалақы алмадық. Ал, есіктен шығарып жіберсе, бір тиын да алмаймыз», – деді ферма қызметкері.
Асыл тұқымды мал неге қырылып жатыр? Проблема жоқ!
Сиырлар мен бұзауларды ұстаудағы қолайсыз жағдайлардың бұлтартпас айғақтарына қарамастан ЖШС басшысы Есет Жүнісов шаруашылықта еш қиындық жоқ, малға күніне екі рет жем беріледі деп көндіруге тырысты.
ЖШС басшысы Есет Жүнісовтің айтуынша, компания салық берешегін төлемегендіктен салық басқармасы «Агрохолдинг Ақсу» ЖШС есепшотын бұғаттап, жауып тастаған. Серіктестік басшысы 6 қыркүйекте өткен сот отырысында жеңіске жеткеннен кейін жалақыға қатысты барлық шығындар төленетініне кепілдік берді.
«Сонымен қатар, малға қажетті жем-шөптің барлығын дайындаймыз», – деп уәде берді Есет Жүнісов.
Оған қоса Жетісу облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті «Агрохолдинг Ақсу» ЖШС-ның есепшоты бұғатталғанын растаған болатын.
«Салық заңнамасына сәйкес, компания Қазақстан аумағына асыл тұқымды мал алып келгені үшін шамамен 37 млн теңге ҚҚС төлеу тиіс. Бірақ, ол әлі күшіне енбеген заңдағы жаңа түзетуге сілтеме жасай отырып, мұны істеуден бас тартып отыр», – деп хабарлады салық органының өкілдері.
Қорытынды
Ауыл тұрғындары малға мейірімсіз, немқұрайлы қарағаны үшін холдинг басшысын жауапқа тартуды талап етуде. Олардың пікірінше, мал иесінің ашкөздігінен зардап шекпеу керек.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз