Жақында Ресейдің Орталық банкі елдегі аймақтық теңсіздік проблемасын көрсететін баяндамасын жариялады – Ресейдің барлық инвестициясы Мәскеуге бағытталған. Бұл ескі мәселе, бірақ соңғы жылдары ол шиеленісе түсті, деп хабарлайды Qazaqpress Bizmedia.kz-ке сілтеме жасап.
Ресей экономикасы өте қиғаш, кейбір аймақтар басқаларға қарағанда әлдеқайда дамыған. Бұл экономикалық өсу мен әлеуметтік тұрақтылыққа елеулі әсерін тигізеді.
Ресейдің барлық инвестициясы Мәскеуге бағытталған
Соңғы 10 жылда шетелдік инвестициялар тек Мәскеуде шоғырланыпты. 11 жыл ішінде шетелден келген барлық инвестицияның жартысынан астамы сол Мәскеуге бағытталған болатын. 2011-2021 жылдар аралығында ресейлік капиталға құйылған шетелдік инвестиция 54% құрады.
Дамудағы мұндай теңсіздік түрлі проблемаларды тудыру мүмкін. Біріншіден, бұл аймақтар арасындағы теңсіздіктің өсуіне алып келеді. Екіншіден, ел экономикасын сыртқы факторларға тәуелді еткізіп, капитал үнемі аз-аздан азайып отыратын жағдайды жасайды.
Неліктен барлық ресейлік инвестиция Мәскеуге ағылып-төгілуде
Ресейде жұмыс істейтін көптеген ірі трансұлттық компаниялардың бас кеңсесі Мәскеуде, сондықтан шетелдік инвестициялардың басым бөлігі оған бағытталған. Сонымен қатар, басқа аймақтарға қарағанда ел астанасы көбірек пайда табуға мүмкіндік береді.
Себебі, Орталық федералды округтегі өндірістік, логистикалық және сервистік кәсіпорындардың басым көпшілігі Мәскеуде шоғырланған. Қаланың дамыған инфрақұрылымы көптеген кәсіпорындарды қолдауға қабілетті және қолжетімді білікті жұмыс күші бар.
Оған қоса көптеген кәсіпорындарға Мәскеуде орналасып қойған басқа кәсіпорындармен жұмыс істеген жеңілірек, сөйтіп оларға басқа аймақтарда жаңа серіктестерді іздеудің қажеті болмайды.
Проблеманың қауіптілігі неде
Алайда бұл жағдай ұзақ мерзімді стратегия үшін тиімсіз амал. Экономикадағы теңсіздікті азайтып, тұрақтылықты арттыру үшін барлық аймақтар да тең дәрежеде даму керек.
2011 жылдан бастап Мәскеу Орталық федералды округке келіп түсетін тікелей инвестицияның көп бөлігін өзіне иемденіп алды, ал соңғы үш жылда бұл диспропорцияның көрсеткіші тек одан сайын өсіп кетті: Мәскеудің Орталық федералды округтегі инвестициядан үлесі 94,5% құрайды. Егер Мәскеу облысын қосатын болсақ, онда бұл көрсеткіш әрлі-берлі 98%-ке жетіп тұр.
Нәтижесінде, тікелей инвестицияның басым бөлігі Мәскеуге түседі екен, ал елорда экономикалық даму бойынша Орталық федералды округте жетекші рол атқаруын жалғастыруда.
Басқа аймақтар тақырда отырып қалды
Тверь, Владимир, Калуга, Рязань, Смоленск, Ярославль, Тула, Тамбов және Белгородты қоса алғанда, Ресейдің көптеген облыстарына инвестиция құйылмайды.
Мәскеу – айналадағы барлық нәрсені тартатын қала, бұл оны Ресейдің ең ірі сауда, қаржылық, инвестициялық, көлік және мәдени орталығына айналдырады. Бірақ Ресей үшін бұл үлкен әрі қауіпті мәселе. Алайда ол ешкімді де қызықтырмайтын сияқты.
Тікелей инвестиция дегеніміз, цифрлар ғана емес. Әдетте бұл сауда, көлік және өндірістік инфрақұрылымның тиісті дамуы сияқты көрсеткіштердің арақатынасы, сондай-ақ іскерлік белсенділіктің жалпы көрсеткіші.
Аймақ бойынша статистика
10 облыс пен федералдық маңызы бар қалалар бүкілресейлік тікелей шетелдік инвестициялардың басым көпшілігін өзіне тартып алды, дәлірек айтсақ – 98%. Ал, негізгі 13 аймақты алатын болсақ, олар 100% ұтыста:
- Мәскеу облысы – 54,2%,
- Түмен облысы – 15,7%,
- Сахалин облысы – 9,9%,
- Мәскеу облысы — 4,4%,
- Краснояр өлкесі — 2,8%,
- Свердлов облысы – 2,8%,
- Челябі облысы – 2,1%,
- Липецк облысы — 2%,
- Амур облысы – 1,3%,
- Кострома облысы – 0,7%,
- Татарстан Республикасы – 0,7%,
- Нижний Новгород облысы — 0,5%.
2011 жылдан бастап Ресейдің өзге аймақтарына шетелдік инвестициялардың біреуі де үлесіне тиген емес. Шетелдік инвестицияның негізгі жолы Пермь өлкесінен, Кемерово, Ярославль және Ленинград облыстарынан өтеді – барлығы шамамен $16 млрд. құрады.
Ресейдегі ресурстар мен капиталдың гиперконцентрация мәселесі жақын арада шешілмейтін сияқты, өйткені онымен ешкім айналыспайды.
Қазақстан
Ұлттық экономиканың бірінші вице-министрі Тимур Жақсылықов айтпақшы, Тұжырымдама жобасында белгіленген негізгі міндеттер негізгі капиталға инвестициялау деңгейін ЖІӨ-нің 25,1%-іне жеткізу және 2026 жылы тікелей шетелдік инвестициялар ағынын 25,5 млрд. долларға дейін арттыру болып табылады. Бұл Қазақстанның экономикалық жағдайын жақсартуға және экономикалық өсімді жоғарылатуға көмектеседі.
Жыл сайын 20 миллиардтан астам қаржы тартылады
Соңғы 5 жылда еліміз жыл сайын 20 миллиард АҚШ долларын тарта отырып, шетелдік инвестиция көлемі бойынша жоғары орынды иемденіп отыр. Алайда 2020 жылғы жаһандық пандемияға байланысты жаһандық инвестиция ағыны 35%-ке қысқарды.
2021 жылы инвестиция ағыны қалпына келіп, көрсеткіштер бойынша Қазақстан 37,7%-ке арттырып, 23,7 млрд. доллар тартты. Инвестициялық саясаттың жаңа тұжырымдамасына сәйкес, 2026 жылға қарай жыл сайынғы ТШИ ағыны $25,5 млрд-қа жету тиіс. Бизнес жағдайын жақсартып, Қазақстанды тартымды инвестициялық нысан ретінде ілгерілету үшін тынымсыз тұрақты еңбек пен күш-жігерді қажет етеді.
Кім Қазақстанға көп инвестиция құюда
Жалпы, 2021 жылы Қазақстанның негізгі инвесторлық мемлекеті Нидерланды, АҚШ, Швейцария, Ресей Федерациясы, Қытай, Бельгия, Ұлыбритания, Оңтүстік Корея, Түркия және Франция болды. Және Францияны қоспағанда барлығы да жақсы өсім көрсеткіштерін көрсетті.
Бағыт-салалар және инвестициялар
Инвестицияның өсуі барлық негізгі салаларда байқалды: тау-кен өнеркәсібінде – 18,3%-ке, өңдеу өнеркәсібінде – 65,4%-ке, саудада – 46,7%-ке, қаржы және сақтандыру қызметінде – 57,2%-ке, құрылыста – 37,8% өсті.
Алайда білім, денсаулық сақтау бойынша инвестиция үлесі – 61,6%-ке, сумен жабдықтау – 74,4%-ке төмендегені байқалды. Бұл Үкіметтің басқа маңызды салаларды назардан тыс қалдыра отырып, өз ресурстарын тек өнімді салаларға бағыттап жатқанын білдіреді.
Қазақстан аймақтары мен инвестициялар
2021 жылдың қорытындысы бойынша 11 өңірде шетелдік инвестиция тарту жұмысы жоспарлы көрсеткіштен асып түсті. Инвестицияның ең көп бөлігін Түркістан, Маңғыстау облыстары мен Нұр-Сұлтан қаласы иемденген екен. Ал, Жамбыл, Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстары жоспарлы көрсеткіштерге қол жеткізе алмаған.
Қорытынды
Мәскеу мен Ресей жағдайының мысалында Қазақстанның бір ғана аймақтың дамуына ден қоя алмайтынын көріп тұрмыз. Әрбір басшы тартылған инвестицияларды елдің барлық аймақтарын қамтып, олардың өсуіне ықпал ететіндей етіп бөлу стратегиясын мұқият ойластыру керек деп ойлаймыз.
Discussion about this post