Бүгін Бақытжан Сағынтаевтың қызметінен босатылғаны белгілі болды. Ол 3 жылға жуық Қазақстанның ең ірі қаласының әкімі болды. Бірақ қазір бұл тарих, ал алматылықтардың есінде қандай еңбегімен қалыпты? Бірге шолып көрейік.
Әуелі жеңіл мінезді қыздармен күресін бастады
Жұмысының басында Түрксіб ауданын аралау кезінде Әділжан Разиев ауыл әкімінен Сейфуллин бойындағы «түнгі көбелектермен» айналысуды өтінген.
«Қыздар өздерін ұсынып тұрады. Сіз бұл жерден отбасыңызбен, балаларыңызбен мүлде өте алмайсыз, мен ұялдым», – деді қала тұрғыны.
Сағынтаев дереу полиция департаменті бастығының орынбасарына тазарту жұмыстарын жүргізуді тапсырды. Шілденің 2-сі күні полицейлер Сейфуллин даңғылында жезөкшелер мен жезөкшелерді сататын адамдарды анықтау мақсатында жергілікті рейд жүргізді.
Ал Сағынтаевтың өзі әлеуметтік жауапкершілігі төмен адамдардың өмір сүруін қиындататын жағдай жасауға уәде берді. Өкінішке қарай, бұған әлі де қол жеткізілген жоқ.
Аудандарды аралау
Бақытжан Сағынтаев әкім болып қызмет атқарған алғашқы аптасында өткізген күнделікті айналымында қаланың, әсіресе, қаланың шеткі аймақтарындағы негізгі мәселелермен танысты. Әкім кейбір тұрғындардың үйлеріне де барып таң қалдырды.
Сағынтаев Түрксіб ауданын аралау барысында тұрғын үйлердің тозығы жеткен мәселесімен танысып, жөндеу жұмыстарын жандандыруды тапсырды. Жетісу өңірінде Сейфуллин-Жансүгіров жол қиылысының құрылысын жеделдету, сондай-ақ балалар алаңқайларының құрылысын қамтамасыз ету және қоғамдық бақтарды ретке келтіруді тапсырды. Медеу ауданына қарасты таулы елді мекендерде әкім қауіпті аймақтағы құрылыс жағдайын реттеуді тапсырды. Наурызбай ауданында Таусамалы, Ақжар, Құрамыс ықшамаудандарының тұрғындары ауыз судың жоқтығына шағымданды.
Барлық аралау мен кездесулердің қорытындысы бойынша Сағынтаев қаланың негізгі мәселелерін, соның ішінде жұмыс орындарының жетіспеушілігі, тұрғын үйлердің қолжетімсіздігі, экология, медициналық қызмет көрсету сапасы мен қоғамдық қауіпсіздік жайлы есеп берді. Ол Алматыны «шекарасыз қала» қағидаты бойынша дамыту керектігін атап өтті. Орталық пен қала маңын дамытудағы, әсіресе, бөлінген бюджетке қатысты теңгерімсіздікті жойып, елді мекендердің мәселелерін жедел шешу үшін нақты жоспарлар әзірлеуді тапсырды.
Сондай-ақ қызметке кіріскен жаңа әкім қала аудандарын аралап, жергілікті тұрғындармен қандай мәселелер көбірек толғандыратынын білу үшін, кездесулер ұйымдастырды. Одан бөлек Instagram, Facebook және Twitter әлеуметтік желілеріне де тіркелген. Алайда, кейіннен тұрғындармен тікелей эфирде кездесулер, сондай-ақ сарапшылармен өзара әрекеттесулер белсенді түрде аз болды және коронавирус пайда болғалы жұмыс іс жүзінде тоқтап, ғайып болды.
Миллион ағаш
2019 ж. 29 тамызда Конституция күніне арналған салтанатты жиында Сағынтаев қала билігінің үш жылдық «Жасыл Алматы» жобасы аясында Алматыда бір миллион ағаш отырғызу ниетін мәлімдеді. Шынында да, сол және одан кейінгі жылдары мегаполистің барлық аумағында жасыл желек отырғызу өте белсенді жүргізілді. Бірақ, өкінішке қарай, олардың көп бөлігі нашар күтіліп, уақтылы суарылмай, сондай-ақ аурулар мен сыртқы факторлерден зақымдалып, солып қалды. Әсіресе, 2021 жылдың ыстық жазында көптеген ағаштар қурап қалды.
Әл-Фараби көшесінде сағатына 80 шақырым жылдамдық шектеуінің оралуы
Бақытжан Сағынтаевтың қызметінің алғашқы жылдарында қоғамда көп талқыланған шешімдерінің бірі – Әл-Фараби даңғылы, ВОАД, кейінірек Саина сияқты қаладағы ірі магистральдарда сағатына 80 шақырым жылдамдықты қайтару болды. Бұл учаскелердегі жылдамдық бұрынғы әкім Бауыржан Байбектің тапсырмасы бойынша 2019 жылдың қаңтарында апатты азайту мақсатында төмендетілді. Әкімдік 800-ден астам жүргізушінің шағымына байланысты бұрынғы жылдамдықты қайтару туралы шешім қабылдағанын айтып, жылдамдықты арттыру жол-көлік оқиғаларының статистикасына әсер етпейтінін айтты. Сондай-ақ әкім Қонаев, Байтұрсынов көшесінің бойына бір жолақты веложол салуды ұйғарды.
Бұл шешімдер көптеген жүргізушілерді қуантты, бірақ олар көлікті дамыту саласындағы сарапшылар мен қоғамдық белсенділердің наразылығын тудырды. Бұрыңғы әкім Байбек те жылдамдықтың көбейтуі жолдардың қауіптілігін арттыратынын айтқан болатын.
Веложолдарды ауыстыру
Велосипедшілер, электроскутер жүргізушілері мен көптеген қала тұрғындарының наразылығын тудырған қала билігінің тағы бір шешімі – Байтұрсынов және Қонаев көшелеріндегі веложолдарды ауыстыру. Кәсіпорындар веложолдың кесірінен бұл көшелерде көлік қоятын орын қалмағанын айтып, бизнестің күйреуіне алып келді деп шағымданды. Алматы қаласы Қоғамдық кеңесінің талабымен бұрын көшенің екі жағында орналасқан веложолдар енді бір жаққа ауыстырылды. Дегенмен, Сағынтаевтың тұсында да олар жаңадан веложолдардың құрылысын Сәтбаев көшесінде бастады.
Бизнеске және «Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңға баса назар аудару
Бақытжан Сағынтаев әкім қызметіне келгеннен бері қаланың дамуындағы шағын және орта бизнестің рөлі зор екенін үнемі айтып келеді. Кәсіпкерлердің қолайлы жұмыс істеуіне жағдай жасалып, салықтың артатынын мәлімдеді. Сағынтаев кәсіпкерлерді «Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңды өзгерту бойынша бірлесіп жұмыс істеуге шақырды. Әкім кәсіпкерлерді осы заңға өзгерістер енгізуге атсалысуға шақырды.
Еңкейіп бара жатқан биік үйлер
2019 жылдың 11 желтоқсанында «Зерделі-6» (бұрынғы Алғабас) ықшам ауданындағы №179 үйдің тұрғындары көпқабатты үйлері қисая бастағанын айтып, шағымданған. Алматылықтар әкімдікке ұжымдық хат жазды. Әкім бұған ден қойып, тексеріс жүргізуді, сондай-ақ қисайған үйдің тұрғындарын уақытша көшіруді тапсырды. Әкімдікте өлшеу жүргізгеннен кейін қисайғанын растады, бірақ сырт көзге білінбейтінін айтты. 2020 жылдың шілдесінде Сағынтаев үй қалпына келтіріліп, жалға алушылар пәтерлеріне қайта көшкенін хабарлады. Сонымен қатар, тексерістен кейін Алғабастағы тағы 10 үйді күшейту керектігі белгілі болды.
Алматыдағы карантин және жолдағы бөгеттер
2020 жылдың 17 наурызында Бақытжан Сағынтаев эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына байланысты қалада 19 наурыздан бастап карантин енгізілгенін хабарлады. Қала төңірегінде 27 бақылау — өткізу бекеті қойылып, азаматтардың қала ішінде еркін жүріп-тұруына шектеу қойылды. Әкім мемлекеттік мекеме қызметкерлеріне, кәсіпорындар мен мекеме басшыларына қашықтықтағы жұмысқа ауысуға кеңес берді.
Кейін әкімнің тапсырмасымен алматылықтарды қолдау шарасы ретінде барлық коммуналдық төлемдер кейінге шегерілді.
Жалпы, әкім Алматы қаласының бас санитар дәрігері мен мемлекеттік комиссия қабылдаған карантиндік шектеулерді қолдады. Мәселен, карантиндік шараларды сақтамаған кәсіпкерлік субъектілерінің жұмысына ашуланып, оларды жазалап, жабуды ұсынды. Сондай-ақ ол азаматтардың бетперде киюін сұрады.
2020 жылдың мамыр айында әкім елдегі карантин мен төтенше жағдайдың кесірінен Алматы 100 миллиард теңге шығынға ұшырағанын айтқан болатын.
Талғар мен Қаскелеңге жүретін электр пойыздары мен LRT тоқтатылды
2020 жылдың мамыр айында Бақытжан Сағынтаев қала билігінің жоспарында Алматы-Талғар, Алматы-Қаскелең және Алматы-Ұзынағаш бағыттарында электр пойызының құрылысы барын мәлімдеді. Жоба «Қазақстан темір жолы» компаниясының қолдауымен әзірленетін болды, бірақ кейін ҚТЖ оны қаржыландырмайтыны белгілі болып, жеке құрылтайшыны іздей бастады.
Сонымен қатар Сағынтаев LRT жобасын жүзеге асыру үшін компанияны таңдау бойынша конкурсқа байланысты құрылыс жұмысын тоқтатты. Әкімнің айтуынша, үкімет метро жолдарын дамыту үшін, жобаны қаржыландырудан бас тартыпты. Жобаға жеке құрылтайшыны іздеу бірнеше жылға созылып кетті.
Жол айырбастау құрылысы және көшелерді тесу
Сағынтаев қаланы басқарған 2,5 жыл ішінде көлік жолының инфрақұрылымын дамытуға да көңіл бөлді. Ол Абай даңғылындағы тесуге арналған алаңдарды сатып алу қарқынын арттыруды, Рысқұлов пен Емцов көшелеріндегі жол айрықтарының құрылысын 2021 жылдың желтоқсанына дейін, Сейфуллин мен Жансүгіров көшелерінің 2022 жылдың желтоқсанына дейін, 2022 жылдың ақпанында Кульджинский тракт пен Бұқтырма көшелерінің қиылысында аяқтау мерзімін белгілеуді тапсырды.
Ол 2021 жылдың қаңтарында Сейфуллин жол айрығының құрылысын тездетуді тапсырды. Сәуір айында әкімдік Мөңке би мен Сайна көшелерінің қиылысында тағы бір жол айрығының салынатынын хабарлаған болатын. 2021 жылдың қазан айында Үлкен Алматы айналма жолына солтүстік бағытта Тілендиев пен Солтүстік жарты шеңбер көшелерін бөлу басталды.
21 қарашада Бұқтырма көшесі мен Көлжін трактының қиылысында салынып жатқан жолда көлік қозғалысы ашылды. 14 желтоқсанда Бақытжан Сағынтаев Рысқұлов даңғылы мен Емцов көшесінің қиылысында көлік қозғалысын ашты. Сол күні Абай даңғылының тесілген бөлігінде көлік қозғалысы басталды.
Құрылыстың тоқтатылуы және қала құрылысының ережелері
2021 жылдың мамыр айында мәслихат депутаттары Елбасының тапсырмасына сәйкес және әкімнің шешімімен әзірленген қаладағы жаңа құрылыс ережелерін қабылдады. Алматыда қабаттардың санына байланысты ғимараттардың бір-бірінен ең жақын арақашықтықтары белгіленді. 2020 және 2021 жылдар бойы қала орталығын «спот» деп аталатын жобалардың төңірегінде бірнеше рет келеңсіздіктер туындады. Кей жағдайда бұл жағдайға әкімнің өзі де араласатын.
Ол 2021 жылдың ақпан айында жергілікті тұрғындармен кездескеннен кейін «Алтын бесік» шағын ауданындағы тоғыз қабатты студенттер жатақханасының құрылысын тоқтатуды тапсырған. Сол айда ол Назарбаев пен Сәтбаев қиылысында құрылыстың әзірленуіне қатысты шағымдарға жауап берді. Туындаған жағдайды егжей-тегжейлі тексеріп, мәселені зерделей отырып, құрылысты тоқтатуды тапсырды.
Шілдеде Сағынтаев Abai 130 тұрғын үй кешенінде 12 қабатты үй салуға тыйым салуды тапсырды. Серуендеу аймағын ұйымдастыру үшін жобаны қайта қарау керек еді. «Самал-3» ықшамауданындағы учаскені игеруге де әкім араласты. Құрылыс алаңына жүк көтергіш машиналардың кіруі жабылды.
Алматыдағы «Адамдар илеуі».
Алматы орталығындағы тығыз құрылысқа қарсы наразылық ауадан алынған жоқ. Бұдан бұрын да қала белсенділері «адамдар илеуі» деп аталатын – биіктігі 10 қабаттан асатын үйлердің белгілі бір учаскелерде тығыз әрі тиісті әлеуметтік және көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз етілмеген ірі тұрғын үй кешендерінің құрылысына қарсылық көрсете бастады.
2020 жылдың жазында алматылықтар ауданда Розыбакиев көш. бойында және Әл-Фараби көш. төмен қарай зәулім ғимараттардың жаппай салынып жатқанына шағымданған. Бұл аймақтардағы бос жерлер аз уақыт ішінде ауқымды кешендерге толы болды. Қалалық және облыстық билік өкілеті құрылысшыларға сол жерде әлеуметтік инфрақұрылым нысандарын салуға бұйрық бергенмен, құрылыстың өзі тоқтатылған жоқ.
2021 жылдың наурыз айында тұрғындар «плодик» – бұрынғы консерві зауытының ауданында биіктігі 17 қабат болатын 57 көпқабатты үй салғылары келетінін хабарлады. Жоба «адамдар илеуі» деген лақап атқа ие болды. Тұрғындардың наразылығынан кейін нысанның жобалық құжаттамасы қайтарылып алынғанымен, тұрғын үй кешенін салу жоспарынан бас тартқан жоқ. Кейін әкімдіктегілер «адамдар илеуі» жобасы өзгертіліп, ғимараттар қабатының саны өзгеретінін хабарлады. Тұрғын үйлер саны 57-ден 37-ге қысқартылды. Сондай-ақ бірқатар блоктардағы қабаттар саны 17-ден 13 қабатқа дейін қысқарды.
Тозығы жеткен деп танылған тұрғын үйлердің көптігінен жөндеу жобасына түскен Манас-Ғабдуллин-Әуезов-Бұқар жырау көшелері алаңында 12 қабатты үйлер салу жоспары кейінірек белгілі болды.
2021 жылдың маусым айында Бостандық ауданының тұрғындары Жароков және Өтепова көшелерінің ауданындағы құрылысқа алаңдаушылық білдірді. Айтуларынша, онда олар 22 қабатты тұрғын үй кешенін салуды жоспарлап отыр.
Лаңкестердің атысы мен отставкаға кету туралы петиция
Қайғылы қаңтар оқиғасы күндері Алматыдағы қиратулар мен тәртіпсіздіктерге қатысушылар әкімдікке басып кіріп, өртеп жіберіп, полицияға шабуыл жасап, кәсіпкерлік нысандарын тонап кеткенде қала әкімінің тарапынан бірнеше күн бойы ешқандай мәлімдеме болған жоқ. Кейін 6 қаңтарда Сағынтаевтың жедел штабтан шығып, әкімдікке барғаны белгілі болды. Әкім отырған көлікке оқ жауды. Көлік қашып үлгерді. Әкімнің жүргізушісі зардап шекті, Сағынтаевтың өзі зардап шекпеді, бірақ көлігі әкіммен бірге келе жатқан «Алматы» телеарнасының жүргізушісі қаза тапты, әкімдік пен телеарнаның екі қызметкері зардап шекті.
Кейінірек, әкім оқиғаның мән-жайын телеарналар мен шетелдік блогерлерге берген бірнеше сұхбатында айтып берді. Сағынтаевтың кортежіне шабуыл жасау сәті видеоға жазылып алынған.
Алматының бір топ тұрғыны әкімнің қиын күндері байланысқа шықпай, қаланы өз бақылауынан шығарып алуына байланысты отставкаға кетуін талап етіп, петиция ұйымдастырды. Сұхбат барысында ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаев петицияға түсініктеме беріп, қалыптасқан жағдайға Сағынтаевты кінәламайтынын, бірақ алматылықтардың пікірін және кадрлық шешімдерге қатысты егжей-тегжейлерді ескеруге міндетті екенін айтты.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз