Менің көршім бір жылға жуық Ресей нөмірлі Toyota Camry 40 мініп жүр. Ол осы брендтің қызу әуесқойы. Жақында мен оған сұрақ қойдым: «Қазақстанда дәл осыны сатып алып, құжат пен қоқыс жинауға алаңдамай, сабырлы түрде айдау оңай емес пе? Бұған ол күлімсіреп жауап берді: «Ол жерден жақсы жағдайда және арзанырақ табу оңай».
«Қалай?» – деп ойладым да, үндемедім. Шынымен солай ма? Маған материал жазу тапсырмасы берілгенде, мен бірден көршімнің сөздерін тексеруді шештім. Мен «Колеса» сайтына кіріп, Toyota Camry 40 іздедім. Содан ресейлік «Авитоға» кіріп, бағаларды салыстырдым. Мен таңғалдым.
Мен дерлік бірдей «камри» таптым. Қазақстанда, сатушының айтуынша, көлік мінсіз жағдайда. Ол былай деп жазады: «Толық жинақ p4. Көлік тамаша жағдайда! Мотор, редуктор, ходовка жөнделмеген! Салон керемет жағдайда! Сіздің есебінен кез келген тексеруге дайын! Қалыңдық өлшегіші қабылданады!». Сипаттамалары бойынша – 2007 ж., қозғалтқыш көлемі 2,4, жүрісі 238 000 км, беріліс қорабы – автоматты. Оның бағасы 7 600 000 теңге.
Ресейдегі сатушы былай деп жазады: «Техникалық тұрғыдан алғанда, көлік жақсы жағдайда! Қозғалтқыш бірқалыпты жұмыс істейді, беріліс қорабы біркелкі ауысады! Мұның бәрі ережелерге сәйкес жүзеге асырылды! Қызметтік кітапшасы бар. Бұл Camry сипаттамалары келесідей: 2008 ж. (Қазақстаннан жаңа), жүрісі 230 000 км, көлемі – 2,4, қорабы – автомат, жабдық – комфорт плюс (Қазақстандағыдай). Бұл тура 1 миллион рубль тұрады.
Рубль/теңге бағамы 2021 жылдың 2 желтоқсанындағы жағдай бойынша 5,89. Мен 1 000 000-ды 5,89-ға көбейттім. 5 890 000 болып шықты. Көршінің айтқаны дұрыс болды. Құнның арасындағы айырмашылық нақты соманы құрады – 1 710 000 теңге. Бірақ бұл жерде өте үлкен нюанс бар – пайдалану төлемі. Бұл туралы егжей-тегжейлі сөйлесейік.
«Утильсбор» дегеніміз не және ол не үшін қажет?
Қысқасы және қарапайым сөзбен айтқанда, бұл шамамен айтқанда, бір рет төленетін салық. Бұл болашақта мемлекет бұл ақшаны көлікті утилизациялауға жұмсау үшін жасалып отыр. Ол көлікті елге әкелу және тіркеу кезінде төленеді. Оны өндіруші де, импорттаушы да, қарапайым халық та төлеуге міндетті.
«Утильсбор» сомасы қанша?
Бағалары тегіннен 4 миллионға жуық. Есептеу үшін 50 АЕК базалық мөлшерлемесі бар, ол коэффициентке көбейтіледі. Бұл қазірдің өзінде автомобильдің сипаттамаларына байланысты. Мысалы, электромобильдерді қайта өңдеу төлемі 0 теңгені құрайды. Ал сол Camry 40 үшін көршіміз болса 1 531 500 теңгеге тең болады. Төмендегі кесте барлық қажетті ақпаратты береді.
Басқа елдерде ше?
Еуропада олар қалдықтарды жинаумен айналыспайды. Онда жеңіл көліктер үшін ол 100 еуроға тең – бұл Википедия деректері. Бірақ, мысалы, Ресейде бұл да қымбат. Олар көліктің жасына қарайды. Егер автокөлік 3 жаста болмаса және оның көлемі 2-ден 3 «литрге» дейін өзгерсе, қалдықтарды жинау шамамен 180 000 мың рубльді құрайды. Қазіргі бағам бойынша бұл 1 060 200. Көлемі бірдей, бірақ 3 жылдан асқан көлік үшін ол шамамен 315 мың рубльді (1 855 350 теңге) құрайды.
Қорытынды
Қазақстан мен Ресейдегі бірдей дерлік «Камри» бағасының айырмашылығы 1 710 000 теңгені құрайды. Бұл көлікті пайдалану төлемі елімізде 1 531 500 теңгені құрайды (2022 жылы). Егер сіз көршіңізге Ресейде ең жақсы жағдайда көлік табу оңай деп сенсеңіз, оны сол жерден сатып ала аласыз. Содан кейін қалдықтарды жинауды төлеп, қауіпсіз жүріңіз. Мұндағыдай дерлік шығын шығады. Одан 178 мың қалады. Бұл ақша көлікті тіркеуге және тасымалдауға жұмсалады.
Алайда, белгілі себептермен көптеген жүргізушілер «утильсбор» ақысын төлемейді. Олар сол жерден сатып алып, Қазақстанда орыс нөмірлері арқылы көлік жүргізеді. Неліктен олар мұны істемейді? Біріншісі жауапсыз немесе тіпті ашкөз болуы мүмкін. Соңғысы ақша пайда болған соң мұны кейінірек жасауды жоспарлап отыр. Ал басқаларының мүмкіндігі жоқ.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз