Соңғы бір жарым жылда бүкіл әлем таныс емес жағдайда өмір сүруде.
Себеп – COVID-19 пандемиясы. Өкінішке орай, Қазақстан шетте қалмады. Ел қоғамының барлық дерлік салалары проблемаларға тап болды. Сондықтан, осындай қиын-қыстау кезеңде адамдарға қолдау қажет. Бұл әрдайым мемлекеттен, атап айтқанда, біздің әкімдіктерден, министрліктерден, саясаткерлерден және т.б. күтіледі. Бұл мақалада біз елорда әкімдігі және оның көмегі туралы айтқымыз келеді.
Біз оны белгілі себеппен таңдадық. Өйткені, Нұр-Сұлтан қаласының әкімдігі – елдегі маңызды қалалардың бірінің атқарушы билігі. Онда қызметкерлер үлкен көлемде жұмыс істейді және әрдайым халықтың бақылауында болады. Оның жұмысы туралы жан-жақты білу үшін Optimism.kz тілшісі әкімнің орынбасары Бақтияр Мәкенмен әңгімелесті.
Коронавирус туралы
– Қазіргі уақытта елімізде ерікті түрде вакцинация жүргізілуде. Наурызда сіз халықты ерікті вакцинациялау бойынша ауқымды түсіндіру жұмыстарын жүргізуге тапсырма бердіңіз. Бірнеше апта өтті. Бұл жұмыс қалай өтті, қандай нәтижеге қол жеткіздіңіз?
– Халыққа түсіндіру жұмыстары тұрақты түрде жүргізіліп жатқанын бірден атап өткім келеді. Бұл елорда әкімдігі мен қалалық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасы бірлескен жұмысының арқасында орын алады. Ол үшін біз вакцина алудың маңыздылығы мен қажеттілігі туралы айтып беретін сарапшыларды шақырдық. Біз сондай-ақ баспасөз шараларында, аналитикалық, танымдық бағдарламалардағы және республикалық арналардағы ақпаратты таратуды күшейттік. Сонымен қатар, вакцинация барысы бұқаралық ақпарат құралдарында және әкімдіктің интернет-ресурстарында жарияланып, тақырыптық бейнероликтер жасалды.
Айта кетсек, жақында Нұр-Сұлтан қаласының әкімі Алтай Көлгінов қала тұрғындарына үндеу тастады. Ол азаматтарды өз еркімен вакцинациялауға тіркеу басталатынын хабарлады. Біз бұл үгіт-насихат жұмыстарын әлі де жалғастырамыз.
Біздің жұмыс барысында тұрғындарға арналған инфографика және вакцинаның барлық мәселелері бойынша нұсқаулар жасалды, олар вакцинаны қайда және қалай алуға болатындығын нақты біле бастады. Азаматтарға вакцина алуға болатын қаладағы МСАК (ПМСП) ұйымдарының тізімі жасалды. Тізім қалалық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының интернет-ресурстарында орналастырылған және әр медициналық ұйым тұрғындарға вакцинациялау бойынша өздерінің байланыс орталықтарының нөмірлерін ұсынды. Үйлестіру үшін вакцинация бөлмелерінің мекен-жайы, нөмірлері, ұйымға жауапты адамдар көрсетілген.
Әкімдікте наралызық білдіретін аналар туралы
– Наурыз айының басында наразылық білдірген аналар тобы елорда әкімдігіне жиналды. Олар бірқатар талаптарды айтты. Сол күндері сіз олардың сұрақтарына жауап бердіңіз. Аналарға қандай көмек көрсетілді және қазіргі таңда бұл мәселеде қандай жағдайда?
– 23 ақпан мен 6 наурыз аралығында Нұр-Сұлтан қаласының әкімдігінің ғимаратында наразылық білдірген аналардың екі тобы болды. Біріншісі – көп балалы аналар, екіншісі – ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған аналар. Олар бірқатар әлеуметтік және заңнамалық талаптарды айтты. Сондай-ақ, олар «Отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы іс-кимыл туралы» заң жобасын, АӘК (АСП), әр баланың отбасылық жағдайын ескерместен, мемлекеттік жәрдемақыны көтеру, сатып алу құқығымен баспана беру, білім беру жүйесіне қатысты мәселелерді көтерді.
Қазіргі уақытта осы мәселелер бойынша жұмыс жүргізілуде, сонымен қатар көп балалы аналар арасынан жұмыс тобымен кездесулер ұйымдастырылуда.
Ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған аналар өздерінің заңнамалық деңгейдегі құқықтары мен мәртебелерінің өзгеруіне қатысты бірқатар сұрақтар қойғанын ерекше атап өткім келеді. Сол күні шамамен 25 мәселе көтерілді. Оларға көмектесу үшін ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған аналар арасынан жұмыс тобы құрылды. Ағымдағы жылдың 15 сәуірінде Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Ерлан Әукеновті жұмыс тобының өкілдерімен кездесу жоспарланған.
Оның үстіне наразылық акциясының алғашқы күндерінен бастап ІСБ (УВП) басшысы Дәурен Бабамұратов пен әкімнің кеңесшісі Қуаныш Молдабек аналармен күнделікті сөйлесті. Бөлімнің барлық басшылары, аудан әкімдері мен олардың орынбасарлары да қатысты. Нұр-Сұлтан қаласы әкімінің орынбасарларымен кездесулер өткізілді.Сондай-ақ, Open Akimat аясында көпбалалы аналармен және ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған аналармен Парламент Мәжілісінің депутаттары және Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің өкілдері кездесу жүргізді.
Оған қоса 2021 жылы 2 наурызда қала әкімдігінде Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған аналармен кездесу өткізді. Аналардың талаптары айтылып, оларға толық түсініктемелер берілді.
Қорытындылай келе, денсаулық сақтау мен білім беру (балабақшалар, балаларға арналған қосымша үйірмелер және т.б.), қысқа мерзімді курстар және әлеуметтік мәселелерге қатысты барлық мәселелер бірден шешілді.
Цифрландыру туралы
– Бүгінгі күні Нұр-Сұлтан қаласын «ақылды қалаға» айналдыруға бағытталған жобаларды жүзеге асыру бойынша ауқымды жұмыс жасалды. Бұл туралы бізге не айтасыз?
– «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында 6 негізгі бағыт бойынша басым жобалар жүзеге асырылуда: білім беруді цифрландыру, денсаулық сақтау, қауіпсіздік, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, көлік және халыққа қызмет көрсету.
Біріншіден. Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыруға қатысты.
Бүгінгі күні әкімдік көрсеткен барлық 159 мемлекеттік қызмет электронды форматта толығымен қол жетімді. Анықтама үшін: 2020 жылы әкімдікке 6 996 182 өтініш келіп түсті, оның ішінде: қағаз түрінде – 895 588 (немесе 12,81%), «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ арқылы – 94 568 (немесе 1,36%), электронды түрде – 6 006 026 (немесе 85,85%).
IQala жобасы жүзеге асырылды. Бұрын қызметтерді көрсету үшін ешқандай реттеу болмады. Өтініш берушіге монополистерді үнемі шақырып, құжаттардың дайын екендігін біліп отыруға тура келді – бұл 1 айға дейін созылды. Енді 2-3 күн ішінде өтініш берушіге құжаттарының дайындығы туралы SMS хабарлама келеді. Өтініш беруші қол қойылған құжатты iQala веб-сайтындағы жеке кабинетінде ала алады.
Бір iQala терезесі арқылы сіз кәсіпкерлер мен жеке тұлғаларға арналған техникалық сипаттамаларды бір қоңырау арқылы ала аласыз, сонымен қатар жарық, су, жылу және қоқыс жинауға қосыла аласыз.
Бүгінгі таңда iQala орталығы тәулік бойы тікелей 152 қызмет көрсетеді.
Орталық ашылғаннан бері 152 қызмет іске асты, 120 073 қызмет көрсетілді, оның ішінде:
2019 – көрсетілген 3 701 қызмет,
2020 – 101 966 қызмет көрсетілген,
2021 – 14 406 қызмет көрсетілген.
Екінші. Білім беруді цифрландыруға қатысты.
Бүгінгі күні елорданың барлық мектептері компьютерлермен және Интернетке қосылумен, сондай-ақ робототехника кабинеттерімен 100% жабдықталған, 50 мектеп STEM зертханаларымен жабдықталған. «Мектептегі тамақтануды қолма-қолсыз есеп айырысу» жобасы енгізілді, онда ата-аналар балаларының тамақтануын алдын-ала онлайн режимінде бақылай алады.
Мектеп тамағын сатып алу үрдісі толығымен автоматтандырылған. 2020 жылы толыққанды бейнебақылауды қамтамасыз ету үшін электр қуатын үнемдеу есебінен қалыптасқан 609,5 млн.теңге сомасындағы қаражат камералар орнатуға бағытталды. Бүгінгі таңда 4 752 камера орнатылды – әр білім беру объектісіне 24 камера.
Үшінші. Денсаулық сақтауды цифрландыру туралы.
Электрондық денсаулық паспорты жасалды. Зертханалық зерттеулердің нәтижелері, электронды рецепттер, науқастарға арналған парақтар электронды форматта беріледі.
Елорданың барлық медициналық ұйымдарында дәрігерлердің есіктерінде QR коды жазылған арнайы тақтайшалар бар, оларды сканерлеп тексеріп, дәрігердің этикалық мінез-құлқы туралы кері байланыс орнатуға болады. Бұл шаралар тұрғындармен кері байланысты жақсартуға және қызмет көрсету сапасын арттыруға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, 2020 жылы эпидемиологиялық ахуалды бақылау және жедел жәрдем негізінде COVID-19-пен күресу бойынша жедел шаралар қабылдау үшін Ахуалдық орталық ашылды.
Төртінші. Жол мен аула қауіпсіздігі.
Бүгінгі күні қалада 20,5 мыңнан астам бейнебақылау камералары жолдарда, қоғамдық орындар мен аулаларда орнатылды.
Өткен жылдың соңында қала жолдарындағы апаттар саны шамамен 40%-ға, ал жол-көлік оқиғалары салдарынан болатын өлім 30% -ға азайды. Қоғамдық орындардағы қылмыстар саны 50% -ға азайды.
Бесінші. Көлікті цифрландыруға қатысты.
Қазіргі уақытта электронды билеттер жүйесі өзінің қажеттілігін көрсетті. Жылжымалы құрамның 100%-ы электронды төлем жүйелерімен жабдықталған. Электрондық төлемнің үлесі 100% құрайды. Қолма-қол ақшасыз төлемдер көлеңкелі айналымнан қаражаттың 40% -дан астамын алуға мүмкіндік берді
Сонымен қатар төлемді ыңғайлы етуге және физикалық байланыстарды болдырмауға мүмкіндік беретін FACE PAY пилоттық жобасы әзірленуде.
Азаматтарға ыңғайлы болу үшін төлемнің 6 түрі – көлік карталары, SMS, QR-код, банктік карталар, биометриялық мәліметтер және қолма-қол төлемдер іске қосылды. Анықтама үшін: баламалы 10 төлем әдісі бар: SMSBUS, Homebank, OYBY, SENIM, Plus24, My Beeline, Kaspi.kz, Astrabus, My Activ, Рахмет. Сондай-ақ, мобильді қосымша арқылы автобустардың орналасқан жерін бақылауға болады.
Алтыншы. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылыққа қатысты.
Елордада «Нұр-Сұлтан қаласының геоақпараттық порталы» жобасы жүзеге асырылуда. Нақты уақыт режимінде жер учаскесі туралы – оның кадастрлық нөмірінен бастап коммерциялық меншікке дейінгі барлық ақпаратты білуге болады.
Барлық функционалдық мүмкіндіктер географиялық ақпараттық платформа түрінде 2D (функционалды зондтау, жер учаскелері, жылжымайтын мүлік және т.б.) және үш өлшемді фотореалистік мәліметтер базасына арналған 3D карталармен жасалады.
Бұл үшін қала үстінен 5 мыңға жуық ұшу рейстер жасалды және елорданың 801 км2 жер учаскелері 1 пикселге 3 см дәлдікпен цифрландырылды.
Елорданың цифрлық жер бедері мен биіктіктің сандық моделі толығымен салынды, 100% елді мекеннің 3D модельдері жасалды, 100% қала аумағы (2D-карта) және 75% қаланың коммуналдық қызметтері цифрландырылды.
Жобаны 2021 жылдың 2-3-ші тоқсанында аяқтау жоспарланған.
Діни бірлестіктер
– Діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі кеңес жылына бірнеше рет өткізіледі. Осы кеңестің негізгі мақсаты неде? Кеңес қандай жұмыс атқаруда және қандай басымдықтарға ие?
– Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігінің жанындағы діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі кеңес (бұдан әрі – кеңес) консультативтік-кеңесші орган болып табылады.
Кеңес өз жұмысында Қазақстан Республикасының Конституциясын, заңдарын, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің, Нұр-Сұлтан қаласының әкімдігі мен әкімінің актілерін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің ережелерін басшылыққа алады.
Кеңес Нұр-Сұлтан қаласының мемлекеттік басқару органдарымен, діни және қоғамдық бірлестіктермен, сондай-ақ кеңестің мақсаттары мен міндеттеріне қайшы келмейтін үкіметтік емес ұйымдармен жұмыс істейді.
Оның мақсаты – азаматтардың діни сенім бостандығы мен діни бірлестіктермен өзара әрекеттесу, қоғамдағы рухани келісімді нығайту және конфессияаралық қатынастарды үйлестіру құқықтарын қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясат мәселелері бойынша ұсыныстар әзірлеу.
Кеңес құрамына Нұр-Сұлтан қалалық округтерінің әкімдері, аумақтық және жергілікті мемлекеттік мекемелердің, жоғары оқу орындарының басшылары, депутаттар, діни бірлестіктердің, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері және қоғам қайраткерлері кіреді. Кеңес отырыстары жылына 2 рет өткізіледі.
2020 жылы 4 қоғамдық іс-шаралар және 3 кездесу өткізілді.
Кеңес жұмысы күшейтілген режимде жалғасады.
Карантин кезінде бизнеске көмектесу туралы
– Бұрын Нұр-Сұлтанда сіздің төрағалық етуіңізбен коронавирустық инфекцияның пайда болуы мен таралуын болдырмау жөніндегі комиссияның кезекті отырысы өтті. Сол кезде кәсіпкерлік субъектілер 12 миллион теңгеге айыппұл төлегені белгілі болды. Алайда, әкімдік пен мемлекет отандық бизнесті әр түрлі қолдайтыны белгілі. Сіздің пікіріңіз – кәсіпкерлердің жиі заң бұзуына не себеп?
– Иә, шынымен де, карантиндік шаралардың жиі бұзылуы қоғамдық тамақтану саласында байқалады.
Олар, ең алдымен, бизнестің қолданыстағы несиелерді төлеу, өнім сатып алу, қызметкерлерге жалақы және коммуналдық қызметтерді төлеу мақсатында ақша табуға деген ұмтылысымен байланысты.
Алайда, мұны бәрі заңды түрде жасамайды. Сіз ауырған адамдардың деңгейінің артып келе жатқанын жақсы түсінесіз және көресіз. Қала «сары» және «қызыл» аймақ аралығында жүр.
Сонымен қатар, біз осындай уақытта да бизнесті максималды жұмыс істеуге мүмкіншілік береміз. Біз қоғамдық тамақтану жұмысын минимумға дейін шектеуге тырыстық. Барлық қажетті талаптарды сақтай отырып, заңды түрде жұмыс істейтіндер және олардың көпшілігі мемлекет тарапынан белгілі бір қолдау алады.
Неге десеңіз, қоғамдық тамақтандыру нысандарының негізгі пайдасы барлық азаматтар өз жұмысын аяқтағаннан кейін кафе мен мейрамханаларда тамақтануға келген кезде пайда болатыны жасырын емес.
Егер бұрын қоғамдық тамақтану жұмысы 19.00-20.00 сағатпен және орын саны 30% дейін шектелген болса, бүгінде қоғамдық тамақтану 22.00-ге дейін жұмыс жасап, орын саны 50% дейін ұлғайтылды және жазғы алаңдарды ашу жоспарланып отыр .
Осы жағдайдан максимумды шығаруға тырысатындар, бұзушылықтарға жол беріп, ірі пайда алуға тырысып, сол арқылы вирустың таралуына ықпал етіп, азаматтарды режимді бұзуға шақыратындар бар екені жасырын емес. Біз, әрине, ондай адамдарды заң бойынша жазалаймыз.
Пандемия кезінде бизнеске қандай қолдау шаралары көрсетілді? 2020 жылдың қазан айында «Бизнестің жол картасы-2025» бағдарламасына шағын несие сомасының 85% кепілдендіру мүмкіндігімен 20 миллион теңгеге дейін несие беруді қарастыратын жаңа бағыт енгізілді.
Қарыз алушының пайыздық мөлшерлемесі – 6%, айырмашылықты мемлекет субсидиялайды.
Бұл салада екіншісінен басқа барлық екінші деңгейлі банктер жұмыс істейді.
Бұл саладағы айырмашылық – несиелер салалық шектеусіз беріледі және өтінімдер 1 күн ішінде қаралады. Жыл басынан бері 12,1 млрд теңге несиеге 174 жоба субсидияланды, 640 жобаға кепілдік берілді.
Сонымен қатар, коммуналдық меншікті жалға беретін ШОБ (МСБ)-ты қолдау мақсатында 800-ден астам кәсіпкер 102 миллион теңге көлемінде үй-жайға жалдау ақысын төлеуден босатылды.
Экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімінің мәліметтері бойынша, Нұр-Сұлтан қаласында 97 мыңнан астам кәсіпкер жалпы сомасы 31 млрд теңгеге салықтық жеңілдіктермен қамтылған.
Үкімет шағын және орта бизнесті қолдаудың қосымша шараларын атады, мысалы:
– жалақы қорынан барлық салықтар мен төлемдерді төлеу үшін 2021 жылдың 1 сәуірінен 1 шілдесіне дейін кейінге қалдыру (118 ЭҚҚЖ);
– зардап шеккен салалардағы ШОБ банктік заемдар мен микрокредиттерді төлеуді кейінге қалдыру (346 ЭҚҚЖ);
– салық және кедендік қарыздар бойынша мәжбүрлеу шараларын тоқтата тұру;
– тауарлардың ілеспе жүкқұжаттарын және электронды шот-фактураларын тіркеу бойынша пилоттық жобаны іске асыруды 1 шілдеден 1 қазанға ауыстыру туралы шешім қабылданды;
– экономиканың зардап шеккен секторларындағы ШОКС-қа (93 ЭҚҚЖ) несие бойынша пайыздық мөлшерлемені субсидиялау мерзімі 1 шілдеге дейін ұзартылады.
Сіз жаңалықтар туралы не ойлайсыз